Raporti i Xhelil Gjonit në Komitetin Qendror për varfërinë në Dibër. Ja çfarë tha ai dhe pse u acarua e veja e diktatorit: “Varfëria ka pllakosur gjithë Dibrën. Gjendja shëndetësore është shumë e rënduar, ka një numër shumë të madh të sëmurësh me tuberkuloz… me pak fjalë dibranëve iu ka plasur buza.”
Këtë shtator ka zgjedhje për kryetarin e bashkisë në Dibër. E majta dhe e djathta kanë përqendruar gjithë arsenalin e tyre për ta fituar këtë garë, sepse është shumë e rëndësishme. PD do të duhet të dëshmojë se pas tre vitesh në opozitë ka fituar mbështetjen e duhur për t’i fituar zgjedhjet, ndërsa e majta duhet të përmirësojë imazhin e dërrmuar nga ish-kryebashkiaku “sevdalli” Shukri Xhelili. Ai u shkarkua pasi u publikua një video ku kërkonte favore seksuale në këmbim të një vendi pune. E majta ka histori jo fort të këndëshme me dibranët edhe më herët. Dibra është një ndër krahinat më të prekura nga krimet e komunizmit në 50 vjet. Atje është një memorial i krimeve të komunizmit mbi dibranët, si simbol i historisë tragjike të kësaj krahine, qëndrese , vuajtjesh, lotë nënash dibrane për burrat fisnikë, gratë e bijtë e tyre të vrarë nga komunizmit. Dibra ka një histori të rrallë qëndrese ndaj serbëve dhe komunistëve e në atë histori ka shumë heronj.
Është një ndër krahinat që krenohet me shumë personalitete të shquara, por i ka rënë për pjesë të ketë edhe edhe nga ata, për të cilët nuk është aspak krenare. Një ndër ato figura të njohura në histori që Dibra s’ka arsye të krehohet, është e veja e diktatorit Enver Hoxha, Nexhmije Hoxha (Xhuglini). Ajo është akoma gjallë në moshë shumë të thyer, por vazhdon e flet si pa të keq për të gjitha të zezat që ajo bashkë me të bashkëshortin e saj diktator i sollën Shqipërisë për 50 vjet. Dibra, vendlindja e saj ishte po kaq e persekutuar sa të gjitha qytetet e tjera nga komunizimi. Varfëria kishte pllakosur në Dibër, sëmundjet e mjerimi e kishin mbytur në vjeshën e vitit 1989, kur atje ishte sekretar i parë i PPSH-së, Xhelil Gjoni. Këtë situatë e solli përmes një raporti në KQ të PPSH, atje ku ishte edhe Nexhmija, e cila po tallej me atë çfarë ndodhte në Dibër, të përmbledhura në gjuhën e tyre nga Xhelil Gjoni: Dibranëve iu ka plas’ buza.
Një debat mes saj dhe Xhelil Gjonit në vjeshtën e vitit 1989 flet për përbuzjen që vejusha e diktatorit kishte jo vetëm për Dibrën, por për gjithë Shqipërinë e marrë peng prej saj, 50 vite me radhë.
Përplasje komunistësh në grahmat e fundit të diktaturës
Në vjeshtën e vitit 1989 Xhelil Gjoni, asokohe sekretari i parë i Komitetit të Partisë në Dibër, kishte përgatitur një raport mbi gjendjen ekonomike dhe politike në këtë rreth. Raporti i drejtohej sekretarit të parë të PPSH-së, Ramiz Ali dhe Komitetit Qëndror të PPSH-së. Në raport pasqyrohej situata e vështirë ekonomike në Dibër. Por, situata ishte e njëjtë në të gjithë Shqipërinë. Në këtë raport të detajuar Gjoni thotë se varfëria kishte pllakosur gjithë Dibrën. Gjendja shëndetësore ishte shumë e rënduar, sepse kishte një numër shumë të madh të sëmurësh me tuberkuloz dhe njerëzit ishin në tërësi në gjendje shëndetësore të keqe. Ai tregoi në raport se gjendja e rënduar shëndetësore vinte edhe për shkak të kequshqyerjes. Duke e përmbledhur me një togfjalësh të vetëm, Xhelil Gjoni shprehet se njerëzit e Dibrës ishin me buzë të plasur në të gjitha kuptimet. “Nisur nga situata e rënduar ekonomike, ishte mbërritur në një situatë ku partia u ishte kundërvënë masave. Njerëzit nuk i shikonin dot më me sy komunistët dhe, në të vërtetë, s’kishin faj”, shprehet Gjoni. Raporti u kundërshtua ashpër nga Nexhmije Hoxha. Ajo reagoi me ironi ndaj fakteve të pasqyruara, pikërisht në kundërpërgjigje të togfjalëshit, “njerëzit në Dibër janë buzëplasur”. E veja e diktatorit, po me origjinë dibrane, kështu: “I paska zënë sevdaja dibranët e mi, që ju paska plasë buza?”
Ja si ishte Shqipëria në atë kohë, kur vejusha e diktatorit, tallej me dibranët buzëplasur: