Edi Rama emocionon ciklinikisht opinionin publik italian, por çfarë dimë për të, vendin e tij dhe marrëdhëniet me Italinë?
277 të infektuar, 76 të shtruar në spital dhe 16 viktima. Që nga 2 Prilli, ky është buxheti zyrtar i epidemisë Covid-19 në Shqipëri, ku prej 10 Marsit janë në fuqi masa më të forta karantine sesa ato italiane, sepse mjetet e transportit (madje edhe ato private) nuk mund të qarkullojnë dhe ka lojëra elektronike kohore të shtetrrethimi i vërtetë (vetëm një person në familje mund të dalë për të bërë pazar, duke iu nënshtruar autorizimit). Shtë në këtë kontekst, dramatike edhe për qytetarët shqiptarë, që qeveria e Tiranës ka vendosur të dërgojë 30 mjekë dhe infermierë në Lombardi, si një shenjë e afërsisë në Itali në vështirësi. Një gjest me një vlerë të lartë simbolike, i cili ka ngrohur zemrat e shumë italianëve në kërkim të shenjave brenda kësaj nate të errët dhe që është përshëndetur nga politikanë të të gjitha niveleve dhe gradave, siç është e përshtatshme në situata të ngjashme, siç i përshtaten platformave kompani. Do të varet nga ne komentuesit pa barrën e politikës dhe diplomacisë të përpiqemi të shkojmë më tej, ta vendosim lëvizjen shqiptare në kontekstin e saj politik; varet nga ne që të mos kënaqemi me historinë e vendit të varfër me zemër të madhe: një pjesë që Shqipëria duket e dënuar të luajë në romanin e pafund të miqësisë italo-shqiptare (një klasik që daton para Fashizmit, deri në Shqipërinë e parë “të pavarur” prej të cilave Italia ishte garantuese).
Fatkeqësisht, kur bëhet fjalë për Shqipërinë – një stereotipe jashtë shtetit, e kombinuar alternative me migracionin, varfërinë, “Ballkanizmin”, Orientin – mediat tona veprojnë si përsëritës të thjeshtë të politikanëve nga pala tjetër, sikur të mos ishin politikanë për t’u intervistuar, deshifruar dhe interpretuar në dritën e raison d’état dhe interesat që ata mishërojnë, por të miqve ekzotikë, disi filantropikë, të sinqertë dhe pa qëllim. I aftë për të shfrytëzuar pikat e dobëta të gazetarisë sonë të huaj, ministri shqiptar që flet italisht, Edi Rama, “një artist i huazuar politikës” (ky është përkufizimi që ai na mësoi t’i atribuojmë atij) është mbi të gjitha një politikan polemik, si nga këndvështrimi administrimi i pushtetit të brendshëm si për sa i përket politikës së jashtme të paqartë, të pezulluar midis Turqisë dhe BE-së.
Nuk është hera e parë që Kryeministri shqiptar ka shpuar ekranin e një krize italiane apo evropiane. Në janar 2015, disa ditë pas masakrës në redaksinë e Charlie Hebdo, Rama fluturon në Paris për të bërë paradë me homologët e vendeve të mëdha: në xhepin e tij tre lapsa me ngjyra, në emër të artit dhe lirisë së shprehjes, natyrisht, por në mënyrë të barabartë funksionale për të kujtuar të gjithë kalibrin e njeriut që qeveris vendin kryesor mysliman të Ballkanit (dy vjet më vonë, tani i akredituar nga kancelaritë dhe shtypi ndërkombëtar Rama do të ekspozojë skicat e tij të vizatuara gjatë takimeve politike në Bienalen e Venecias, duke shumëzuar qark i shkurtër midis artit dhe politikës mbi të cilin vitet e fundit ka ridizajnuar qendrën e kryeqytetit Tiranë, duke u vizituar gjithnjë e më shumë).
Në gusht 2018, do ta kujtoni më lehtë, Edi hyn në politikën italiane me këmbën e shtrirë: Ministri i atëhershëm i Brendshëm Matteo Salvini vazhdon të parandalojë uljen e anijes Diciotti në portin e Catania, Ministri i Jashtëm Enzo Moavero Milanesi nuk e di se peshk për të marrë dhe për të zhbllokuar situatën pajtohet shpejt me Tiranën një tweet falënderimesh për Shqipërinë për “vendimin për të mirëpritur njëzet migrantë”. Edhe atëherë postimi u përshëndet nga një emocion bipartizan dhe interpretime bruto antropologjike mbi bujarinë e kulturës shqiptare dhe në kujtesën e një populli “dikur migrant dhe tani i integruar në mënyrë të përkryer”; një emocion që digjej me javë të tëra pavarësisht nga fakti se asnjë azil Diciotti nuk ka mbërritur ndonjëherë në Shqipëri dhe se 100% e ngarkesës njerëzore të asaj ulje ka arritur në Francë, Gjermani, Belgjikë, në ato “vende indiferente evropiane” që në fjalimin politik të qeverisë së Count I dhe ministrat e saj – të paharrueshëm këtë perde të Luigi Di Maio, në kohën e Zhvillimit Ekonomik – nuk treguan zemrën dhe evropianizmin e Shqipërisë së vogël.
Më lejoni të jem i qartë, këto precedentë të vegjël ndreqësues të diplomacisë sòcialo-italo-shqiptare nuk ndjekin saktësisht atë që ndodhi në këto ditë. Mjekët shqiptarë me të vërtetë kanë mbërritur në Brescia: është një fakt dhe një ide e mirë politike, jo vetëm për kontributin që ata do të jenë në gjendje të sjellin në një situatë jashtëzakonisht të vështirë, por për atë që do të mësojnë dhe përfundimisht të sjellin në shtëpi. Prandaj nuk është çështje e zvogëlimit të një gjesti që është i rëndësishëm mbi të gjitha për sasinë e energjisë imagjinative që ka arritur të nxjerrë në opinionin tonë publik, por për ta gjurmuar atë përsëri në të gjithë spektrin e motivimeve politike që e gjeneruan atë, motivet e së cilës solidariteti ndërkombëtar është pjesë, me kusht që të mos përshkruhet si një përbërës i pastër në krahasim me pasivitetin e aktorëve të tjerë (shiko Bashkimin Evropian të rivarrosur).
Emëruar zyrtarisht që nga viti 2014, Shqipëria e Edi Ramës ka marrë kohët e fundit hapjen e negociatave për anëtarësim në BE: një rezultat i papritur, sepse iu deshën vite për të arritur unanimitet brenda Këshillit Evropian (është e ligjshme të hipotezohet se pasi shkatërroi axhendat e të gjitha qeverive, pandemia në mënyrë disi vajosi dosjen e Shqipërisë, të mbajtur deri tani të vendosur nga rezistenca franceze …). Në këtë situatë të favorshme ndërkombëtare, me një konsensus të brendshëm shumë të ulët, Parlamenti i braktisur nga opozitat dhe organet kushtetuese të Shtetit të ngrira nga reforma e lodhshme e sistemit gjyqësor, Rama është rikthyer të bëjë atë që ka bërë më së miri në shtatë vitet e fundit si Kryeministër: shponi punët e tanishme evropiane me gjeste që e bëjnë atë të flasë (sidomos midis gjysmë milioni shqiptarëve në Itali, përfituesit e vërtetë të stereotipeve përfundimisht pozitive) dhe të harrojë realitetin lokal të vendit të tij: një shtet i vogël periferik, një demokraci në procesin e të qenit demokratizim, i cili vuan dhe po rrezikon edhe nga pakujdesia e brendshme e liderit të saj të famshëm jashtë.
Masat drakoniane të karantinës, të marra në sinkron me ne, por të shtrënguara deri në shtrëngim, tregojnë për një vend që na shikon dhe na beson, por mbi të gjitha një vend pa një rrjet shëndetësor. Për momentin ka vetëm tre spitale në dispozicion për krizën: departamenti i sëmundjeve infektive të Nënë Terezës së Tiranës, spitali më i madh në vend (120 vende), i ashtuquajturi “Sanatorium”, gjithashtu në Tiranë (190 vende) dhe një strukturë turistike ngritur për rastin në Durrës (700 vende). Për disa ditë qeveria ka rinovuar selinë e vjetër të Universitetit Kristal (ai që i dërgoi gradën djalit të Umberto Bossi me email), ku duhej të vendoseshin njëqind shtretër. Sipas deklaratës së ministres së shëndetësisë Ogerta Manastirliu, nuk do të kishte më shumë se 200 makina të frymëmarrjes në të gjithë Shqipërinë, me 100 të tjera që do të vijnë së shpejti (të gjithë numrat e raportuar më lart janë nga deklaratat ndoshta optimiste, dhe gjithashtu shifrat zyrtare për infeksionin ato janë plotësisht të rastit, në një vend ku mediat janë thjesht një megafon i politikës).
Me pak fjalë, liderët shqiptarë e dinë në mënyrë të përkryer që vendi i tyre nuk është i pajisur, ata e dinë që përtej llogores së bllokimit nuk ka mbrojtje: dhe kuptohet, me një kohë të mirë, ata endin kanavacën e solidaritetit ndërkombëtar. Gazetarët italianë rrallëherë u japin zë shqiptarëve që ende jetojnë në Shqipëri (për regjistrimin, migracioni shqiptar nuk mbaroi në vitet nëntëdhjetë, ai vazhdon me ajër, pa varka dhe sensacionizëm, duke përdorur shpesh sistemin e azilit Evropian në mënyrë jo të duhur). Nëse ata e bënë, ndërsa ne e duartrokisim gjestin e një qeverie miqësore – e cila “e mirë” mbetet edhe nëse është përgatitore për një solidaritet të kthimit të shpresuar – ne mund të, në emër të miqësisë shumë të tronditur midis popujve evropianë, të vendosnim veten në këpucët e një qytetari shqiptar i cili humbet mjekët e paktë që shteti i tij arrin të trajnojë, jo sepse Rama i dërgon ato në misione humanitare në vendet me pajisje më të mira, por sepse sistemi nuk mund t’i bëjë ata të dobishëm. Sipas monitor.al, një nga portalet kryesore statistikore në vend, në pesë vitet e fundit pothuajse një mijë profesionistë shëndetësorë kanë emigruar në vendet evropiane, duke kërkuar kushte më të mira të punës (në Shqipëri paga mesatare e një mjeku arrin në 500 euro) ; sipas raportit të hartuar në vitin 2017 nga Indeksi i Konsumatorëve të Shëndetit Euro në Shqipëri do të kishte 130 mjekë për 100,000 banorë, ndër mesataret më të ulëta evropiane. Si pasojë e gjithë kësaj, siç shpjegohet edhe nga portali Ndërkombëtar i Shëndetit, mangësitë e sistemit kombëtar shëndetësor i shtyjnë shumë shqiptarë të mbështeten te të afërmit dhe miqtë që kanë emigruar për të kërkuar shtigje mjekimi jashtë vendit (në Itali formula më e përdorur për marrjen e ndihmës është ajo të STP – I huaji i përkohshëm i pranishëm).
Nëse, dhe ne sinqerisht shpresojmë se nuk do të ndodhë, ngjitja nga Covid-19 shpërthen edhe në Shqipëri, ushtria, Kryqi i Kuq dhe Mbrojtja Civile Italiane do të përfshihen, siç ndodhi në nëntorin e kaluar, pas pasojave të tërmetit , dhe siç ndodhi tashmë në vitet e tranzicionit me dy operacione ushtarake, misionin Pellicano (1991) dhe misionin Alba (1997). Në të njëjtën kohë, spitalet italiane do të përfshihen: sepse kjo ka ndodhur me vite, në kushte normale, në dritën e marrëdhënieve të forta midis dy vendeve, gjithashtu neto nga shkëputja italiane.
Megjithë premtimet elektorale të bëra nga “socialisti” Edi Rama si në 2013 ashtu edhe në 2017, asnjë nga qeveritë e tij nuk ka punuar ndonjëherë seriozisht në krijimin e një mbrojtjeje civile autoktone, për përcaktimin e procedurave moderne të urgjencës, për një forcim të vërtetë të sistemit spitalor: përparësitë e investimeve dhe shtigjet që bashkësia ndërkombëtare me Bashkimin Evropian në mendje – ajo krijesë e pandjeshme politike që ndërsa themi se nuk ekziston, shoqëron zhvillimin dhe stabilitetin e gjithë Evropës Jug-Lindore – do të ishin në dispozicion për të mbështetur, por Politika shqiptare ka ndjekur rrugë të tjera, shumë shpesh shumë larg nevojave themelore të njerëzve, dhe duke u mbështetur jashtë vendit vetëm për propagandën e kthimit që kemi parë të funksionojë në mënyrë perfekte në këto orë. Deri më tani, shumica e spitaleve shqiptare (rreth 50) janë publike, por klinikat me të vërtetë funksionuese janë ndërtuar dhe menaxhuar nga sipërmarrës të huaj për ndërkombëtarët që kalojnë nëpër vend, vende që janë dukshëm të paarritshme për qytetarin mesatar. Deri më tani, shqiptarët që kalojnë pragun e një spitali publik e dinë që është më mirë të sillni garzë dhe shiringa nga shtëpia, ata e dinë që do të duhet të bëjnë majë të stafit për të marrë vëmendjen ose për të siguruar një përparësi: gjëra që ndodhin në Nënë Terezën e Tiranës, jo vetëm në krahinë.
Mjekët që ka dërguar Edi Rama për të na ndihmuar të vijnë nga ky kontekst dhe nga llogaritjet politike që rrjedhin nga kjo, nga një strategji që fiton pëlqimin dhe zgjidhjet që gjithnjë e më shumë mungojnë në shtëpi jashtë vendit: është mirë ta themi, ta shkruajmë, ta njohësh. Kështu që shqiptarët të marrin vëmendjen e vërtetë, të kombinuar me angazhimin – gjithë politikën – për ndërtimin e një Shqipërie të vërtetë, jo të dënuar për të jetuar në imagjinatën e kujdestarit të saj. /Il Foglio
