Nga Roland Luçi
Shqiptarët, serbët dhe trashëgimia historiko-kulturore
Vitin e kaluar UNESCO njohu si trashëgimi jomateriale turke e maqedonase 6 Majin, ditën e Zgjimit të Natyrës, pra një lloj dite vere që festohet dhe në Shqipëri me 14 mars, festë që vjen nga antikiteti, pra më e vjetër se “6 maji turko-maqedon”.
E gjithsesi nuk është njohur nga UNESCO si trashëgimi kulturore Dita Shqiptare e Verës.
Sivjet u njoh Lahuta si trashëgimi kulturore serbe që do të mbrohet nga UNESCO. Pra Lahuta nuk është më shqiptare, por serbe. Ky është përfundimi që ka futur këtë instrument në listën e trashëgimisë së UNESCO-s si pjesë e kulturës së Serbisë. Edhe pse këndimi me lahutë ka gjurmë të forta në historinë e disa prej trevave të Shqipërisë, tanimë do të njihet në të gjithë botën si vlerë kulturore e serbëve.
Lahuta në vendin tonë është bartëse dhe shoqëruese e këngëve të famshme të kreshnikëve. Gjurmët e saj i shohim në shumë treva shqiptare, por nga sot një vend tjetër do të krenohet me të duke e quajtur pasuri të vetën kombëtare.
Ndërsa shqiptarët coptohen me njëri-tjetrin për gjuhën zyrtare e deri në tentativat për krijesa artificiale e antikombëtare si etni, kombe e alfabete jashtë shqiptares dhe shqipes, fqinjët tanë konsolidohen e ankorohen në memorien botërore nëpërmjet organizmave ndërkombëtare me tradita të adaptuara nga shqiptarët, arbërit dhe ilirët e lashtë autoktonë në trojet ku ardhacakët sllavë u njohën me qytetërimin dhe sot po e përvetësojnë autorësinë e tij. Ashtu si kanë përvetësuar nëpërmjet organizmave ndërkombëtare deri racën e famshme ilire të qenit të Sharrit, që sot zyrtarisht njihet si Šarplaninac.
Dhe kështu do të vazhdojë përderisa serbët këndojnë deri në Festivalin Europian me lahutë, kurse njësi të mëdha gjeografike, qytete e fshatra shqiptare nga Kosova, në Velipojë e Novoselë mbajnë akoma toponimi sllave.
