Miti i Skënderbeut qëndron në faktin se ai arriti të projektojë të ardhmen, ndërsa ata që kanë sot në dorë fatin e Shqipërisë po shkatërrojnë çdo shpresë për një të ardhme më të mirë, tek një shoqëri që ka rënë në një krizë të thellë identiteti…
Nga Noela Yzeiri
Nëpërmjet mitit njeriu është përpjekur të kapërcejë kufijtë e tij të arsyeshëm për të “tentuar”pavdekësinë apo për të ndërtuar me imagjinatë një fytyrë të mundshme të së përtejmes. Si i tillë miti e ka shoqëruar njeriun qe tek vuajtjet e para ekzistenciale dhe ka depërtuar në një terren të vështirë për fakultetet e arsyes tek reflektimet që lidhen me hyjnoren dhe shpirtin. Brenda mitikes, qëndrojnë gjithmojnë personazhet që ndodhen më afër perëndive për kurajën dhe forcën që i përfaqëson.
Janë pikërisht heronjtë ata që sfidojnë pushtetin e zotave. Heroi më i vjetër i njerëzimit është heroi mesopotam Gilgamesh, i cili sipas eposit është në kërkim të pavdeksisë. Heroi ia del mbanë sprovave kundër armiqve të popullit të tij, vret Përbindëshin Huwawa dhe i tonditur nga ideja e vdekjes, pasi humb shokun e ngushtë kërkon të gjejë sekretin e përjetësisë. Heroi sfidon vdekjen, por nuk mund t’i shmanget asaj; momenti i tij final është në të njëjtën kohë edhe celebrimi i dhuntive të jashtëzakonshme, që i mveshin dhe heroizmin figurës së tij.
Pra, pushteti që ai bart është sa njerëzor, aq edhe social.
Heronjtë nuk janë vetëm imagjinarë, ata kanë jetuar në të vërtetë, po kaq e vërtetë është edhe vepra e tyre, madje vepra e tyre shënon një hap emancipimi në nivel shoqëror dhe historik. Ja përse përfytyrimi ynë për heronjtë lidhet me shpëtimin nga e keqja. Problemi nuk është se shqiptarët besojnë ende tek mitet dhe heronjtë, problemi është se kemi rreshtur së besuari tek ta.
Tani, nuk na thonë më asgjë Skënderbeu, Ismail Qemali, Naim Frashëri, Gjergj Fishta, Fan Noli, pavarësisht se të gjithë ata në mënyrën e tyre janë heronj, përderisa i dhanë jetë me penë e me vepër prirjeve dhe ideve shtetformuese duke ndërtuar ndërgjegjen tonë kombëtare. Ne nuk frymëzohemi më nga këto figura, sepse i kemi zëvendësuar me mitet e rremë të politikanëve, mediokërve gjithëfarësh që kanë pushtuar çdo hapësirë televizive, njerëzve që pasurohen shpejt duke vjedhur shtetin, paratë dhe kohën e shqiptarëve.
Miti i Skënderbeut qëndron në faktin se ai arriti të projektojë të ardhmen, ndërsa ata që kanë sot në dorë fatin e Shqipërisë po shkatërrojnë çdo shpresë për një të ardhme më të mirë. Tek një shoqëri që ka rënë në një krizë të thellë identiteti, ku çdo vlerë është shkërmoqur dhe transformuar në një reklamim kotësish, ku artistët që kanë dhënë shpirtin vdesin në heshtje e ku humbja e tyre përcillet pa zhurmë në një Shqipëri që buçet nga ahengjet e dasmave të “vipave”, është më shumë se kurrë i domosdoshëm besimi tek heronjtë, mitet quajini si të doni, apo e thënë thjeshtë, tek ata që duan me të vërtetë të mirën e Shqipërisë. Këta lloj heronjsh që nuk aspirojnë të jenë protagonistë, por që punojnë pareshtur duke dhënë kontributin e tyre në përmbylljen e ciklit së të tërës.
Çmitizimi i miteve është ideja që Horkhaimer dhe Adorno hodhën tek vepra e tyre “Dialektika e Iluminizmit”. Iluminizmi është mendimi i racionalizuar, zëdhënësi i së cilit bëhet vetë subjekti (njeriu) që shpall identitetin e tij autonom. Për Horkhaimer dhe Adorno, iluminizmi është shprehje e një racionaliteti (arsyeja njerëzore) human gjithmonë e më të përmbushur, pra e thënë në mënyrë të sintetizuar është një mendim që gjeneron një progres të vazhdueshëm. Progresi i arsyes iluministe nuk kapërcen vetëm format e vjetra të të menduarit të lidhura me mitin, por ka si qëllimin që t’i heqë njeriut frikën për të demaskuar mitin. Duke qenë dialektik dhe autodestruktiv, iluminizmi kërkon ta zhveshë njeriun nga besimet e pabazuara, idhujt, iluzionet, fetë duke synuar që ai të mbështetet tek forcat e veta, duke u bërë zot i vetes dhe i natyrës. Megjithatë, pavarësisht tendencës për të ndarë mitin nga arsyeja, në realitet ata kanë qenë gjithmonë të bashkuar pavarësisht se ky bashkim është kontradiktor. Por, është pikërisht kjo kontradiktë që ka ndërtuar esencën e qytetërimit borgjez, prandaj është e pamundur shkëputja nga mitet apo çmitizimi i miteve.
Përderisa mitet janë burim i fantazisë së njeriut, kjo do të thotë se njeriu ka patur nevojë të mbështet tek diçka ideale, heroike që ia ka dalë ta shpëtojë atë në momente të vështira. Heroi ndodhet tek të gjithë njerëzit e thjeshtë, që në të voglën e tyre, bëjnë pjesën që i takon, ç’rëndësi ka i njohim apo, edhe ata janë heronj!
