Nga Artik Pellgu
Darkojnë. Për darkë kanë fasule të ziera, turshi specash të kuq, dhallë. Si zakonisht, ata hanë bashkë. Nuk flasin për gjë. Ka kohë që në shtëpinë e tyre ka rënë një heshtje. Një heshtje tmerruese ka rënë.
Burri është pesëdhjetë vjeçar, gruaja dyzetepesë. Natyra e burrit është e qetë. Edhe natyra e gruas është e qetë. Burri ka humbur çdo shpresë. Edhe gruaja ka humbur çdo shpresë. Këtë qetësi tmerruese e prishin vetëm lugët. Lugët që bien mbi pjatat, pakujdesshëm. Herë-herë, dëgjohet edhe zëri i maces nën tavolinë. Maceja e tyre është e zezë, po aq e zezë sa fati i tyre i zi.
Burri përtyp kafshatën dhe prek padashur, me këmbë, bishtin e maces nën tavolinë. Maceja e zezë, del që andej si e tmerruar dhe ulet mbi ulësen e tretë të kuzhinës. Kjo ulëse gjithëherë rri bosh. Q’andej, maceja ia ngjet sytë, burrit, drejt në sy. Sytë e maces janë të gjelbërt në të kuq. Macja është veshëshkurtër, çuditërisht. Ka një njollë të bardhë në gjoks, një njollë që është aq e vogël, e që mund t’i shihet vetëm kur macja ngrit kokën e shikon dikend në sy. Bishti i gjatë i maces rri varur përposhtë karriges si një rryp.
Gruaja ka mbaruar së ngrëni. Ajo shkund përparsen, thotë: «Zoti e shtoftë.» Burri e shikon natyrshëm dhe vazhdon të përtypet. Gruaja ngritet, e merr macen në duar, i afrohet dritares. Me të dyja duart e lëmon. Macja lëshon një zë të hollë dashamirës. Si duket, i pëlqen kur e lëmojnë, kur e duan.
Gruaja ka hedhur shikimin përtej dritares në kopsht. Por, nuk sheh gjë ngaqë drita është e ndezur në kuzhinë, ndërsa në kopsht errësira është shtrirë gjithandej. Burri është i bindur se e shoqja s’sheh gjë përtej dritares. Por, ajo vazhdon të jetë e përqëndruar atje jashtë.
Burri mendon: ç’i sheh kjo grua atij terri të dendur në kopsht? Burri qëllimisht flet me zë të sforcuar: «Zoti e shtoftë.», thotë. Gruaja kthen kokën bashkë me macen që ka ndër duar. Përnjëherë, burrit i ngulen në mes ballit katër sy: dy sytë e kaltërt të gruas dhe dy sytë e gjelbërt në të kuq të maces. Por, burrit seç i ther diç befas në gjoks! Sytë e gruas i duken si të përskuqur! Mos vallë, ka qarë?…
Por, burri s’thotë gjë. Ai ngritet, shkund thërmijat e bukës që i kanë rënë mbi prehër, del. Shkon, futet në banjë. E lëshon ujin e ftohtë. Nën currilin e ujit, zgjatë dorën e djathtë, pastaj edhe të majtën. Por sytë, sytë i ka te pasqyra. Brenda pasqyrës ka vetveten. Ai i afrohet mirë pasqyrës, e shikon ballin e dalur. Balli i duket përplot. Me rrudha, kuptohet. Por, nuk i bëjnë dhe aq përshtypje ato rrudha. Përshtypje i bën të ftohtët që ia pushton trupin, përmes duarsh. Dhe sytë e përskuqur të gruas, i bëjnë përshtypje, sidomos.
Burri e di: gruaja mërzitet. Mërzitet edhe vetë ai, por ç’t’i bëjë?…
Ai mbush gojën me ujë të ftohtë. Ngihet mirë me ujë. Ngrit kryet, i ngul sytë sërish në pasqyrë. Janë të njëjtat flokë, të njëjtat thinja. Por, pamja…, pamja i duket më e zbehtë!…
Ai del nga banja, në koridor. Me vete thotë: «Zot, si s’na gëzove një herë!…»
* * *
Ora ka shkuar nëntëmbëdhjetë. Është ftohtë. Vjeshta ka hyrë gjithkund. Në qytet, në rrugë, në banesa, në njerëz. Vjeshtë, si asnjë vjeshtë tjetër.
Gruaja mendon: “Ta marrë dreqi, ta marrë! Herë të tjera, në këtë kohë ne dilnim në shëtitje. Qytetit dilnim lirisht. Gjithë pasdarket, duke shëtitur i kalonim. Futeshim edhe nëpër kinematë. Herë-herë, edhe darkonim nëpër restorante. Edhe punonim atëherë. Kohë të tjera ishin. Nuk kishte kufizime lëvizjesh, nuk kishte orë policore. Ngaqë dilnim më shpesh, ne ndiheshim më të rinj. Disi, nuk e ndienim edhe aq shumë mungesën e fëmijëve që s’i kemi. Por tani…, tani është ndryshe. Unë e shoh si rrënohet përditë ai. Mërzitet shumë ai. Ka aq kohë që flet rrallë, tepër rrallë flet. Përditë e më tepër hesht. Në sytë e tij të përvuajtur, një pikëllim i tmerrshëm ngjallet. Fytyra e tij është e butë, tepër e butë për të qenë e veshur me një pikëllim t’atillë. Oh Zot, si s’na gëzove edhe neve…!”
* * *
Ora ka vajtur njëzetedy. Pas një leximi të mërzitshëm që ka bërë, burri ngritet, shtall krahët. Gruaja e pyet: «Si thua, të shtroj?» Burri i përgjigjet vetëm me një «shtro!», dhe e ndërron programin e TV-së, nga i pari në të dytin. TV-ja nuk ka program tjetër, përveç dy programeve që janë tepër monotone, në gjuhën tjetër. Në gjuhën e atyre që…Zot, na ruaj! Mbyllja e TVP-së ua ka shtuar mërzinë. Edhe mungesa e gazetave gjithashtu… Burri shikon macen që rri ulur në parmakun e dritares. Macja e gërvish xhamin, me thonj. Kjo, burrit i jep të kuptojë se maces i ka ardhur koha të hidhet në kopsht. Ai ia çel dritaren, dhe macja hidhet. Macja zhytet në errësirën e dendur që ka pllakosur kopshtin. Atje tej, macja e ther terrin me një mjaullimë. Burri ndalet për pak çaste mbështetur për parmakut. Ajri i lagësht vjeshtor ia pushton gjoksin, damarët. Burri e mbyll dritaren. Ndërkohë, gruaja ka shtruar, ka veshur pizhamet, është futur nën jorgan. Si zakonisht, ajo ka vënë nën kokë dy nënkresa. Me duart që i ka të lëshuara mbi bark, ka mbështjellur edhe një copkë jorgani. Kjo e bën t’i duket gjysma e krahërorit, edhe qafa. Gruaja shikon TV-në. Burri e kap pahetueshëm me cep të syrit. E pyet veten: “Si ka nerva të shikojë TV? Apo vetëm i mban sytë në drejtim të TV-së?…”
Kësaj të dytës i beson më shumë. Burrin, qafa e gruas së dashur, akoma e josh. Krahërori i saj, poashtu. Shtrati poashtu… Por, rrënohet ajo!… Rrënimi i shihet në sytë! Rrënimi i shihet në fytyrë! Në qafë i shihet, në supet, në krahëror! Rrënimi i shihet kudo! «Zot, a do të kemi kohë?…»
* * *
Kanë rënë, po gjumi nuk i merr. Nën jorgan, burri përpëlitet. Edhe gruaja përpëlitet. Burri shtiret sikur flen. Edhe gruaja shtiret sikur flen. Ai e di se e shoqja nuk flen. Edhe ajo e di se i shoqi nuk flen. Në këtë shtrat, pagjumësia dhe shtirjet e tilla janë bërë zakon. Zakon, si heshtja që ka hapur krahët, ka pushtuar shtëpinë. Këtu, vetëm ora e murit nuk hesht. Ora punon pandalur, koha ecën. Ecën koha? Po po, koha ecën. Kjo është e tmerrshme! Në jetë, s’ka gjë që s’ndalet, përveç kohës, që pahetueshëm rrjedh. Kohës nuk i bëhet sfidë. T’i bësh sfidë kohës është si t’i bësh sfidë të paqenmes. Zot, i bëhet sfidë të paqenmes?!…
* * *
Mesnata ka kaluar. Burri nuk fle. Ka një mpirje gjymtyrësh që s’durohet. Ai lëviz, ngritet disi përgjysmë, shikon gruan. Ajo fle. Fytyra e saj i ka përmasat e një engjëlli. Nga këto përmasa, burri sikur frikohet. Zgjat dorën ta prekë, por nuk e prek. Në gjysmëerrësirën e dhomës, dora me gishtat e shtrirë e tmerrojnë, i marrin për një çast një përmasë të frikshme! Përposhtë dritares, atje jashtë, mjaullima e maces e shpon errësirën befasisht. Dëgjohen krisma rafalesh!…Dy, tre, katër,…shumë rafale zbrazen! Gruaja trishtohet, ngritet drejt në këmbë. Burri e kap ta qetësojë. Trupi i gruas dridhet si thupër. Burri e shtrëngon nga krahët, i thotë: “E vranë dikend! Një Zot e di kend e lanë pa evlad!” Gruaja derdhet në lotë: “Vetëm ta kishim një, thotë, pa le ta vrisnin!” Burri ia fshin lotët, e merr e vë në shtrat, si engjëllin e pafat. Shikon orën. Ka akoma natë. Netët janë të gjata në Kosovë!…
1996
