Nga Luljeta Progni
“Një shtet qeveriset më mirë nga një njeri i shkëlqyer se sa nga një ligj i shkëlqyer.”
Kjo thënie e Platonit duket sikur është shkruar për drejtësinë shqiptare. Shqipëria e 25 viteve të fundit nuk ka vuajtur për ligje, por për njerëz që t’i zbatojnë këto ligje. Krejt tjetër nga ajo që është shprehur shpesh kryeministri Edi Rama: “Sistemi i korrupton njerëzit jo e kundërta”.
E drejta në Shqipëri është një nocion, që asnjëherë nuk e mori kuptimin e saj. Historikisht trajtimi i së drejtës ka qenë vetëm propagandë. Fenomeni është intensifikuar në këto 25 vite të tranzicionit, ku politika e ka pasur vazhdimisht angazhim reformimin e sistemit të drejtësisë, por pa rezultat. Pëgjatë periudhës së tranzicionit, reforma në drejtësi ka qenë pjesë e marrëveshjeve të shumta mes dy palëve në politikë, të majtë dhe të djathtë. Por, asnjëherë nuk është zbatuar një marrëveshje, e cila të ndikojë seriozisht në reformimin e sistemit të drejtësisë. Shteti i së drejtës në Shqipëri mbetet ende sfidë që i ngjan legjendës së Rozafës; ç’ka ndërtohet ditën, prishet natën. Sistemi i korruptuar i drejtësisë është një ndër pengesat kryesore të Shqipërisë në rrugën e saj drejt BE-së. Brukseli është shprehur gjithnjë prerë, se pa reformë në drejtësi nuk mund të ketë anëtarësim të Shqipërisë në këtë union.
Ndërsa politika shqiptare vazhdon e premton reformë të thellë të drejtësisë. Këtë e ka bërë Berisha që në vitin 1992, pas tij Fatos Nano nga viti 1997 deri në vitin 2005 më pas sërish Berisha deri në vitin 2013.
Tani e ka radhën Edi Rama. Ai është në krye të shumicës së majtë dhe reforma në drejtësi është një ndër premtimet e tij më të bujshme. “Reforma në drejtësi” është togfjalëshi më i përdorur prej tij në këto 3 vite qeverisje dhe më tepër e ka përdorur për të justifikuar dështimet e qeverisë së tij, duke iu referuar faktit se drejtësia e korruptuar pengon reformat. E ka përdorur për të justifikuar premtimet që lidhen me zbardhjen e 21 janarit, ngjarjen në të cilën humbën jetën katër qytetarë të pafajshëm. E ka përdorur për të dalë nga të gjithë situatat e sikletshme. Në shumë raste e ka përdorur edhe për të kërcënuar kundërshtarët politike në opozitë por edhe aleatë të tij.
Por, kryeministri Rama, harron se është pjesë e kësaj elite politike, që sot bërtet në kor për domosdoshmërinë e reformës në drejtësi dhe se kjo elitë është bashkëpërgjegjëse për nivelin në të cilin ndodhet drejtësia. Padyshim që të dyja palët janë implikuar në kriminalizimin e sistemit të drejtësisë dhe në këto kushte asnjëra palë nuk mund të kërcënojë tjetrën.
“Ku do futeni, kur të miratohet reforma në drejtësi?!” Ky është në fakt kërcënimi që kryeministri Rama e përsërit me arrogancë ndaj kundërshtarëve të tij. Por, harron se pikërisht ky sistem drejtësie ka pastruar figurën e politikanëve që sot ai vetë i ka në krah, ndër ta edhe kryetarin e Kuvendit Ilir Meta. Është pikërisht kjo drejtësi, për të cilën Rama pati thënë në vitin 2012, (kur Meta mori pafajësi për videoskandalin e ryshfetit 700 mijë Euro), “Sot vdiq drejtësia.” Po vetë Rama e bëri aleat Metën dhe po qeveris bashkë me të. Që këtu bie morali i tij për t’i tundur kërcënimin në fytyrë opozitës e kujtdo tjetër.
Rama është pjesë e paktit 25-vjeçar mes politikës dhe sistemit të drejtësisë të korruptuar, produkt i kësaj politike po kaq të korruptuar.
Ditët e fundit duket sikur ka nisur një betejë mes një pjese të politikanëve dhe gjykatësve e prokurorëve. Të krijohet përshtypja se është thyer pakti. Dy frontet e betejës, ai i drejtësisë dhe ai i politikës, kanë qëndruar në një marrëdhënie të imponuar mes tyre, secili brenda hapësirës së vet pa kërcënuar njëri-tjetrin. Brenda gardhit të drejtësisë ka të korruptuar që nuk janë cënuar nga politika ashtu si brenda gardhit të politikës ka të korruptuar që nuk cënohen nga drejtësia. Ky është pakti i deritanishëm midis këtyre dy pushteteve. Kjo varësi e bashkim interesash njëherësh, ka funksionuar më së miri e duket pak e vështirë që pikërisht kjo elitë politike e ky sistem drejtësie, të jenë të interesuar të prishin paktin. Në se kjo ndodh, atëherë mund të pritet rënia e të dy palëve.
Do të duhet të ndodhë shkëputja mes politikës e gjyqësorit dhe kjo ndoshta do të ishte zgjidhja, që Shqipëria të nisë rrugën drejt ndërtimit të shtetit të së drejtës. Ndërkombëtarët këmbëngulin që kjo të ndodhë, duke u investuar fort për miratimin e reformës në drejtësi. Nuk tolerojnë më. Ata kërkojnë reformimin e sistemit të drejtësisë duke e kushtëzuar me pranimin e Shqipërinë në BE. Ka disa muaj që ambasadorët e SHBA-së e BE-së, enden sa te njëri lider te tjetri që t’i bindin për miratimin e reformës në drejtësi. Por deri tani pa rezultat.
Pasi ambasadorët duket se kanë dështuar në përpjekjet e tyre, liderët shqiptarë po kërkojnë rrugë të reja kompromisi mes tyre. Me sa duket në një marrëveshje për mosmarrëveshje, duke tentuar të nxjerrin jashtë loje ndërkombëtarët. Takimi Meta-Basha i zhvilluar dje duket të jetë jo thjesht një takim për “vendet e rezervuara”, e cila pretendohet si kërkesa e panegociueshme e opozitës. Duket si një përpjekje për të ruajtur të pacënuar gardhin, atje ku Basha, Berisha, Meta e Rama me siguri do të gjejnë “vendet e rezervuara”.
