5 Maji dhe radha për “mollët e ndaluara”

Nga Adela Kolea

Shqipëria në vitet ’80.

Ndërsa në të gjithë vendin përkujtohej Dita e Dëshmorëve, familjeve të tyre u jepej një kupon i veçantë që u jepte të drejtë të merrnin mollë te dyqani i lagjes. Për të tjerët nuk kishte.

Tiranë, fillimi i viteve ’80.

Isha një vajzë e vogël, në shkollën fillore. Mbasdite, pasi mbarova detyrat e shtëpisë vendosa të ftoj një shok që jetonte afër shtëpisë sime që të dilnim të bënim një shëtitje në lagje. Ishte një ditë shumë e bukur, pranvera kishte mbërritur me të gjitha ngjyrat e saj. Shtëpia e tij nuk ishte larg, por ndërsa ecja rrugës sytë më shkuan tek një radhë e gjatë njerëzish që qëndronin para dyqanit të frutave dhe perimeve në lagjen tonë. Me siguri kishin ardhur për fruta dhe perime të freskëta! Nga kureshtja harrova se për ku isha nisur dhe u futa në radhë.

Radha para dyqaneve ushqimore nuk ishte diçka e re për ne. Të rriturit kishin një lloj “ankthi” për të dalë sa më herët nga shtëpia që të zinin radhë për qumësht, kos, djathë apo gjalpë. Kjo ndodhte me çdo ushqim dhe ishte në data të caktuara duke respektuar tollonët, gjëra që unë dhe moshatarët e mi nuk i kuptonim.

Atë ditë unë isha i vetmi fëmijë në radhë. Një zonjë më pyeti: “Vogëlushe, nëna të ka dërguar ty sot për të mbajtur radhën për fruta e perime?”. i thashë që po, pa e parë në sy nga frika se mos më zbulonte gënjeshtrën.

Asnjë fjalë tjetër nuk shkëmbeva me ata të rritur që prisnin në radhë me mua, asnjë prej tyre nuk njihja. Me vete mendoja se do t’i surprizoja të shtëpisë që kisha mbajtur radhën pa ma dhënë këtë detyrë.

Më në fund erdhi radha ime. Sigurisht që nuk kisha para me vete. Në ato vite ne fëmijët s’mbanim para, maksimumi mund të na jepnin për një akullore.

“Përshëndetje!”, i them shitësit.

“Përshëndetje!” më përgjigjet edhe ai.

“Dua mollë të kuqe dhe jeshile, paratë do të t’i sjellin prindërit. Prita në radhë sepse dua t’i surprizoj kur t’ua çoj frutat në shtëpi”, i them.

Pati një moment heshtjeje në dyqanin e vogël. Shitësi, disi i zënë ngusht, duke zgjedhur me kujdes fjalët, më pyeti: “Cilës familje të të rënëve në luftë i përkisni?”

“Çfarë? Asnjërës”, i them.

“Dëgjo, bën mirë që të shkosh në shtëpi e më pas të kthehesh këtu në radhë me prindërit”, më tha.

Pa e marrë mundimin për të ngjitur shkallët drejt shtëpisë, nga poshtë thirra mamanë: “Mami, kam dy orë që pres në radhën e frutave dhe perimeve. Si t’i marrim mollët, të kuqe apo të verdha? Sidoqoftë zbrit që t’ia kërkosh ti vetë”.

Për një moment edhe nëna ime mbeti pa fjalë. Nuk arrija ta kuptoja se përse kjo nismë e imja dha këtë efekt. Pas pak më tha me ton të fortë: “Pusho së bërtituri nga poshtë ballkonit dhe eja në shtëpi menjëherë!”

Unë këmbëngulja ende: “Por mami…po na ikën radha, se e kishim ne…”

“Mos u shqetëso, ngjitu lart”, më thoshte.

…

Ishte 5 Maji dhe vendi kujtonte ata që dhanë jetën për çlirimin e vendit. Me gjithë respektin që më mësonin prindërit të kisha për këta njerëz, unë si fëmijë i vogël që isha, rëndësinë e kësaj

 dite e lidhja me shpërndarjen e mollëve.

Edhe pse prindërit më shpjeguan, sa herë që kaloja afër dyqanit dhe shikoja gruan e shitësit, mendoja me vete “shtriga”.

Në fakt ajo nuk më kishte bërë asgjë. Por përballja me të, më sillte ndërmend një fakt të çuditshëm: Më dukej si shtriga e Borëbardhës me shportën plot me mollë, mes tyre një e kuqe e bukur por që ishte e helmuar.

Prapëseprapë fajin nuk e kishin shitësit në lagje. Magjia e mallkuar ishte diku tjetër…

https://www.albanianews.it/rubrica/chiche/5-maggio-albania-comunista