Raporti “Tentakulat Ndërkombëtare: Zonat Problematike të Krimit të Organizuar nga Vendet e Ballkanit Perëndimor” i përpiluar nga Walter Kemp, i cili drejton zyrën e studimeve të kësaj organizate dhe Observatorin e Shoqërisë Civile Kundër Krimit të Organizuar në Evropën Juglindore, thotë se fitimet e këtij aktiviteti të paligjshëm bëhen kryesisht në vende të tjera, përfshirë Evropën Perëndimore, Turqinë, Amerikën Latine, Afrikën e Jugut dhe Australinë.
Në raport thuhet se në shumë nga epiqendrat e krimit të organizuar, grupet nga Ballkani Perëndimor, janë ngritur në hierarkinë e krimit, në 20 vitet e fundit.
“Burra nga qytete të vogla të Ballkanit Perëndimor, po organizojnë tani transportimin e ngarkesave shumëtonëshe kokaine nga xhunglat e Amerikës Latine përmes disa prej porteve më të ngarkuara të Evropës, në rrugët e kryeqyteteve të saj. Marinarë nga porte të vogla të Ballkanit po përdorin jahtet për të dërguar drogë në Afrikën e Jugut dhe Australi, apo imigrantë nga Turqia në Evropën Perëndimore”, thuhet në raport.
Raporti tregon se si grupet nga rajoni angazhohen në financimin, transportimin dhe shpërndarjen e sasive të mëdha të kokainës të transportuara nga Amerika e Jugut në Evropë.
Lidhjet e ngushta me grupe lokale kriminale dhe qasja tek kokaine që nga burimi, kombinuar me praninë e tyre në qytete të mëdha porte të Evropës, do të thotë se grupet kriminale nga Ballkani Perëndimor janë në gjendje të kontrollojnë gjithë ciklin e furnizmit të kokainës nga burimi në destinacion.
“Kjo u jep atyre mundësinë që të ulin çmimet, duke bërë të mundur që konsumatorët të kursejnë, të ofrojnë një cilësi të mire me çmim të arsyeshëm, duke eliminuar kështu konkurrencën. Falë këtij modeli biznesi, disa grupe kriminale nga Ballkani Perëndimor, janë bërë elita e krimit”, thuhet në raport.
Po ashtu raporti thotë se grupet kriminale nga Ballkani Perëndimor që funksionojnë në vende të tjera janë moderne, dinamike, me aftësi për sipërmarrje dhe për t’u përshtatur dhe përdorur teknologjin në avantazhin e tyre.
Ata “për shembull përdorin forma të koduara komunikimi; eksplorojnë rrugë dhe mjete të reja trafikimi, si edhe pastrojnë para përmes kripto-monedhave, parajsave financiare para se t’i fusin në vendet e tyre”.
Pjesa më e madhe e dhunës nga këto grupe, duket se është e lidhur me larjen e llogarive brenda rrangjeve të tyre ose ndaj rivalëve.
Sipas raportit, nuk ekziston në vetvete një Kartel i Ballkanit, megjithëse “grupe nga rajoni herë pas here punojnë me njëri tjetrin dhe ka edhe raste grupesh shumëetnike”.
“Megjithëse problemi i krimit të organizuar në Ballkanin Perëndimor është zhvendosur kryesisht në vende të tjera, aktivitetet e këtyre grupeve kriminale po dëmtojnë reputacionin e vendeve të tyre, sidomos në procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian”, thuhet në raport.
Raporti thekson gjithashtu se disa nga problemet dhe vështirësitë që shkaktuan largimin e njerëzve nga vendet e Ballkanit perëndimor në të kaluarën, vazhdojnë të ekzistojnë si papunësia, korrupsioni, mungesa e mundësive, pakënaqësia me qeveritë e tyre dhe vonesat në procesine integrimit evropian.
“Nëse nuk zgjidhen këto probleme, do të vazhdojë të ketë grupe të rinjsh në Ballkanin Perëndimorë ose diasporë me vullnetin të rrezikojnë duke ndjekur një jetë krimi”.
Raporti bën thirrje për një bashkëpunim të strukurave të ligjit dhe të rendit, gjurmin dhe konfiskim pronash dhe këmbim informacioni, sidomos duke pasur parasysh që anëtarët e këtyre grupeve përdorin identitete të rreme. Po ashtu thekson nevojën për reduktuar kërkesën për mallra dhe shërbime nga grupet kriminale në Ballkan.
“Ndërsa disa kritikë dhe një pjesë e medias i bien kambanës së alarmit për grupet kriminale nga Ballkani Perëndimor, shumë pak prej tyre e përmendin faktin që ata janë një shërbim shpërndarjeje për tregjet e paligjshme të Evropës Perëndimore”, thuhet në raport.
Raporti synon paraqitjen e një tabloje mbi aktivitetin kriminal 20 vjeçar të grupeve kriminale nga Ballkani perëndimor, përhapjen e tyre globale, dhe ngjitjen në hierarkinë kriminale.
“Tentakulat e këtij oktapodi janë shtrirë nëpër të gjithë botën: që nga furnizimi me kokainë në Amerikën Latine, deri në rrugët e Evropës perëndimore; nga korridoret e trafikimit të heroinës në Turqi në Evropë; nga fushat e kanabisit në Shqipëri drejt Turqise, dhe vendeve të Bashkimit Evropian”, thuhet në raport.
Raporti arrin në përfundimin se pozita gjeografike, rrethanat me konflikte dhe trazira nga dolën këto vende, marrja në sy e rrezikut dhe pritja për inovacion dhe përshtatje, i kanë fuqizuar këto grupe.
Raporti thotë se është e qartë se ekosistemi i korrupsionit, pandëshkueshmëria politike, dhe sistemi i dobët i drejtësisë penale në vendet e Ballkanit perëndimor krijon një strehë që mbron disa nga figurat kryesore.
Fillimet e aktivitetit të paligjshëm kriminal në Shqipëri
Sipas raportit, zanafilla e “korridorit ballkanik” të aktivitetit kriminal mund të gjurmohet, në vitet e komunizmit dhe pikërisht në vitin 1966, kur për të gjetur burime për thithjen e valutës së huaj, qeveria shqiptare pranoi një ofertë për t’u përfshirë në kontrabandën e cigareve, me një plan për të trafikuar në Itali cigare të markave amerikane, dhe që atje ato të shpërndaheshin në vende të tjera të Evropës, dhe në Lindjen e Mesme.
Sipas raportit, ndërmjetësit zviceranë që bënë ofertën kishin lidhje me mafian italiane, që po kërkonte korridore të reja trafikimi pasi operacionet policore në detin Tirren ishin bërë më të efektshme. Sipas një ish-prokurori italian të antimafias, bosë mafiozë arritën të kuptonin se kontrolli i shtetit pas Perdes së Hekurt ishte strikt vetën për çështje politike, por nuk përbënte ndonjë pengesë serioze për trafiqe të paligjshme.
Qeveria shqiptare krijoi një zonë të lirë ekonomike që shërbente si pikë tranziti për kontrabandën e cigareve që vinin nga Shtetet e Bashkuara, dhe krijoi kompaninë Albtrans, që mendohet se administrohej nga Sigurimi i Shtetit, që siguronte mbarëvajtjen e punës në Shqipëri në shkëmbim të një tarife prej nëntë dollarësh amerikanë për koli. Llogaritet se qeveria shqiptare ka grumbulluar rreth 35 milionë dollarë nëpërmjet kësaj veprimtarie gjatë periudhës 1968–1991.
Si pasojë e kësaj veprimtarie Deti Adriatik, që deri në atë kohë konsiderohej thjesht si ‘kufi blu’, u transformua në një korridor shumë fitimprurës për në lindje për grupet kriminale italiane.
Trazirat dhe përmbysjet e viteve 1990
Trazirat dhe përmbysjet e viteve 1990, sollën vështirësi por edhe shanse për grupet kriminale.
Një ndërthurje e depërtimit të grupeve kriminale në strukturat e forcave serbe dhe vendosja e sanksioneve kriminale, krijuan kushtet për lulëzimin e aktivitetit kriminal, ku u përfshinë Beogradi dhe Podgorica, por ku më pas u përfshinë vendet fqinjë.
“Sasi të mëdha nafte kalonin kontrabandë nëpër Liqenin e Shkodrës, nga Shqipëria në Malin e Zi, si dhe nëpërmjet kufirit tokësor të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë. Në fakt, shkelja e sanksioneve, kufijtë e rinj të krijuar nga prishja e ish- Jugosllavisë, hapësirat dhe mundësitë e reja për të zhvilluar kontrabandë, sollën pasoja të papritura në zhvillimin e grupeve kriminale, dhe rritjen e ndikimin të tyre në ekonomitë e disa vendeve fqinje”, thuhet në raportin i cili fajëson si një nga faktorët komunitetin ndërkombëtar që vendosi sanksione, duke krijuar mundësinë e një rrjeti gjigand kriminaliteti.
Rënia e skemave piramidale në vitet 1996 dhe shpërbërja që pasoi në Shqipëri, në vitin 1997 krijoi edhe më tej terren për kriminalitet si edhe për kontrabandë përfshirë atë të armëve në Kosovë.
Lufta e Kosovës bëri gjithashtu të mundur krijimin e një terreni pjellor për aktivitete kriminale, që vazhdoi edhe pas saj, gjatë kohës së administrimit ndërkombëtar dhe përpjekjeve të konsoldimit të qeverisjes së vendit.
“Në këtë periudhë paslufte të ngritjes së shtetit, ku institucionet dhe infrastruktura ishin të dobëta, disa individë në pozita të forta, që kishin marrë pjesë në luftë dhe kishin lidhje të forta me diasporën, e shtuan ndjeshëm pasurinë dhe influencën e tyre, duke u marrë njëkohëshisht si me aktivitete të ligjshme, ashtu edhe me veprimtari kriminale”, thuhet në raport, ku shtohet se “për disa ish-pjesëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës u fol se ishin të përfshirë në aktivitete kriminale”.
Zhvendosja e aktiviteteve kriminale në Perëndim
Raporti vë në dukje se falë disa faktorëve të brendshëm dhe të jashtëm, që nga viti 2000 grupet kriminele të Shqipërisë filluan ta zhvendosin veprimtarinë e tyre jashtë vendit, veçanërisht në Greqi, Itali, Zvicër dhe Gjermani.
Vetëm gjatë muajve të pranverës të vitit 1997, rreth 10,600 shqiptarë, duke përfshirë edhe shumë kriminelë, emigruan ilegalisht në Pulia, Itali.
Që nga viti 2001, grupe kriminale shqipfolëse (përfshirë edhe grupe nga
Kosova, dhe Maqedonia e Veriut) ishin përfshirë në trafikimin e heroinës në disa shtete, evropiane, si në Republikën Çeke, Belgjikë, Greqi, Austri, dhe Zvicër.
Itinerari i zakonshëm ishte blerja e heroinës nga organizata kriminale turke dhe transportimi i drogës drejt Evropës perëndimore, veçanërisht nëpërmjet Hungarisë.
Nga viti 2001, Shqipëria u bë edhe vend origjine për kanabisin e shitur në Evropë pas mbjelljeve masive të kanabisit në vend gjatë viteve 90.
Shqipëria u bë gjithashtu një nga burimet kryesore për barishte kanabisi për tregjet italiane dhe greke, dhe gradualisht u kthye në një nga burimet kryesore edhe për rezinën e kanabisit. Grupet kriminale shqiptare u përfshinë edhe në trafikimin e qenieve njerëzore në Belgjikë, Francë, Itali dhe në Mbretërinë e Bashkuar, por ata ishin veçanërisht aktivë në Itali, ku punonin krah për krah me mafian italiane. Disa nga këto bashkëpunime do të krijonin themelet për krijimin e rrjeteve të mëvonshme të trafikimit të drogës.
Raporti thotë se brenda një kohe të shkurtër shqiptarët, u transformuan në faktorë të rëndësishëm në fushën e trafikut të drogës, emigracionit të paligjshëm, dhe trafikimit të qenieve njerëzore në disa vende të Evropës.
Evropa ishte baza më e nxehtë e aktivitetit të grupeve kriminale të Ballkanit.
Në raport përmendet Mafia e Frankfurtit e përbërë kryesisht nga shtetas maqedonas të qytetit të Veleshit dhe u bë i njohur për trafikimin e heroinës në Frankfurt dhe Vienë.
Në Suedi kriminelë nga vende të Ballkanit perëndimor gjithashtu ngjitën shkallët e krimit. Në vitet 70 dhe 80, disa kriminelë – si Arkani – u përfshinë në grabitje bankash dhe zhvatje. Një nga grupet kriminale kryesore në Suedi drejtohej nga Naser Xhelili, një shqiptar nga Maqedonia. Grupi ushtronte aktivitetin në Goteborg dhe merrej me trafikun e drogës, zhvatjes, dhe grabitjeve me armë. Raporti thotë se në fillimet e viteve 2000, shqiptarët filluan pak a nga pak të merrnin në në dorë tregun e madh të kokainës në Londër.
“Nga viti 2015, ata ishin kthyer në disa nga trafikantët kryesorë në kryeqytetin britanik dhe zona të tjera anembanë vendit. Ata janë aktivë jo vetëm në shpërndarjen e drogës, por bandat shqiptare kanë marrë goxha nam dhe luajnë rol kryesor në shitjen e drogave, në grabitjet me armë, dhe zhvatjet. Një në dhjetë të burgosur në Britani është shqiptar”, thuhet në raport.
Italia
Në raport flitet gjerësish për fuqizimin e grupeve kriminale nga Shqipëria në Itali, përfshirë trafikimin e kanabisit dhe kokainës, e cila është më fitimprurëse.
Aty thuhet se shqiptarët kaluan nga trafiku i qenieve njerëzore në vitet ’90 tek ai i drogës.
“Fillimisht shqiptarët ishin në shërbim të italianëve në këtë bashkëpunim, por gjatë dy dekadave të fundit, falë edhe lidhjeve me furnizuesit e kokainës në Amerikën Latine dhe rrjetet e tyre në vende të Evropës perëndimore ku ka shumë emigrantë shqiptarë, ata kanë arritur të ngjitin shkallët e hierarkisë kriminale, deri në atë pikë sa në disa raste janë bërë partnerë të barabartë me grupe mafioze italiane”, thuhet në raport.
Bregu lindor i Italisë, duket të jetë porta kryesore për drogat, përfshirë Barin dhe Ankonën ku vijnë tragetet nga Durrësi. Grupet kriminale shqiptare janë bërë faktorë kryesorë në marrjen e vendimeve dhe ndonjëherë konsiderohen si krahu i armatosur i aleancave kriminale. Sipas autoriteteve italiane të rendit kombinimi i kriminelëve italiane dhe shqiptare është i rrezikshëm.
Një nga vendet ku kriminelët shqiptarë fillojnë bashkëpunimin me ata italianë, janë burgjet siç përmendet rasti i Arben Zogut që filloi furnizimin e Romës me kokainë që tani kontrollohet nga shqiptarë, i cili vuante dënimin në një burg me Rocco Bellocco-n, bosin e një prej familjeve më të fuqishme të Ndrangetas.
Lidhjet midis grupeve italiane dhe shqiptare janë evidentuar nga një numër operacionesh policie në periudhën midis 2019 dhe 2020. Një shembull nga raporti, është ai i operacionit Rëra 2 (Sabbia 2) në dhjetor 2019, ku nëntë të dyshuar, mes së cilëve shtatë shqiptarë, u arrestuan nga karabinierët si pjesë e goditjes së trafikimit të kanabisit dhe kokainës në Firence.
Ndërsa në janar 2019, një shqiptar dhe një malazez u arrestuan së bashku me anëtarët e klanit të Kazamonikës në Romë, si pjesë e operacionit Brazil Low Cost që shkatërroi një grup që furnizonte me kokainë Romën dhe Napolin. Shqiptari Dorion Petoku, thuhet se është një nga krerët e grupit të Arben Zogut. Grupi po planifikonte që të transportonte shtatë tone kokainë të pastër nga Brazili në Evropë, me avionë privatë.
Më 1 gusht 2019, pesë shqiptarë, një rumun, dhe një italian u arrestuan në kuadër të operacionit Shqiponja e Zezë. Ata bënin të mundur transportimin e kokainës nga Kolumbia në Roterdam, ku ndahej në pako të vogla dhe më pas transportohej për në Itali nga shqiptarë me vetura të modifikuara, me dysheme me fund të dyfishtë, si dhe në furgonë dhe autostrada. Droga i shitej më pas grupeve italiane.
Një oficer policie që ishte marrë me një operacion të gjerë kundër krimit të organizuar në Romë në nëntor 2019, tha se “bosët e rinj të drogës në Romë janë shqiptarë. Grupet kriminale të Romës e blejnë prej tyre pluhurin e bardhë për 28,000 euro për kilogram. Nuk gjen kurrë më lirë se aq.”
Në shkurt 2020, në kuadër të operacionit Herostrati (Erostrato), një grup me 11 shqiptarë dhe italianë, që njihej edhe si mafia e Viterbos, u dënuan me një total prej 135 vitesh në burg për zhvatje dhe shantazh në qytetin e Viterbos. Krerët e grupit, një italian nga Kalabria dhe një shqiptar nuk janë kapur akoma.
Për të ilustruar forcimin e elementeve kriminalë shqiptarë, në raport thuhet se tani ata kanë filluar të mbajnë peng pjesëtarë të mafias italiane, si garanci për pagesën e drogës.
Sipas një burimi nga policia financiare italiane, mbajtja e pengjeve është diçka normale në marrëdhëniet midis grupeve kriminale, “por kur shqiptarë mbajnë peng siçilianë, atëherë kjo tregon se gjërat kanë ndryshuar dhe janë bërë goxha të fuqishëm”.
Një valë vrasjesh në periudhën 2019-2020, përfshirë një nga krerët e krimit në Romë, Fabrizio Piscitelli dhe trafikanti shqiptar i drogës Gentian Kasa, lë të kuptohet se jo gjithmonë ka harmoni mes grupeve kriminale shqiptare dhe italiane dhe se konfliktet e brendshme çojnë në dhunë.
Spanja
Në Spanjë, grupet kriminale nga Ballkani që fillimisht merreshin me grabitje, kaluan më pas në trafikim droge në vendin që shërben si portë kryesore për hyrjen e drogën nga Amerika Latine. Në raport përmendet një shembull për lidhjet mes Spanjës dhe grupeve të Ballkanit, sipas së cilit në janar 2015, një helikopter me rreth 900 kilogramë hashash në bord, që mendohej të ishte nisur nga Maroku, u përplas pranë Malagas. Piloti ishte major në forcat e armatosura të Shqipërisë.
“Ky nuk ishte i vetmi incident i këtij lloji: duket se ka një trafik të vazhdueshëm helikopterësh dhe avionësh të lehtë që transportojnë drogë nga Maroku në Spanjë, por niveli i angazhimit të pilotëve nga Ballkani në këtë trafik është akoma i paqartë”, thuhet në raport.
Holanda
Në Holandë, grupet kriminele nga Ballkani filluan të bëhen objekte hetimi nga fillimi i viteve 90. Shqiptarët u përfshinë në trafikun e qenieve njerëzore në vitet 90 dhe më pas të emigrantëve, ndërsa pas vitit 2010 në trafikun e drogës.
“Ashtu si përmendet edhe në lidhje me zona të tjera problematike të analizuara në këtë raport, ngjitja e shqiptarëve në shkallën e krimit ndjek pak a shumë të njëjtin model. Mesa duket ata hynë në tregun hollandez duke punuar për grupet italiane, por sot, në vitin 2020, ata janë shndërruar në një nga faktorët kryesorë të tregjeve kriminale. Në fakt, ka të dhëna se shqiptarët ndërrmarin operacionet e veta transatlantike”, thuhet në raport.
Portet në Hollandë dhe Belgjikë (si Roterdami dhe Anversa) përdoren shpesh për të importuar sasi të mëdha kokaine nga Ekuadori, Brazili dhe Kolumbia.
“Në fushën e trafikimit të drogës grupet shqiptare në Hollandë shpesh quhen “uithalers” – që do të thotë “marrësit” – me fjalë të tjera, persona që e marrin drogën, veçanërisht kokainë dhe heroinë, nga porte dhe e shpërndajnë anembanë veriut të Evropës perëndimore. Shumë nga grupet shqiptare të krimit të organizuar që veprojnë në Hollandë (dhe Belgjikë) i përdorin bazat e tyre si platforma për trafikimin e kokainës në Britani, tregu më i madh i kokainës në Evropë”, thuhet në raport.
Në raport thuhet se mendohet se shqiptarët luajnë rol të dorës së pare në botën e krimit në Amsterdam. Në vitin 2018, dy nga krerët e klanit Bajri u arrestuan në Roterdam për trafik droge, kontrabandë armësh, prostitucion, zhvatje, organizimin e llotarive të paligjshme, dhe lojëra fati pa leje. Ndërsa në gusht 2019, policia italiane arrestoi 17 persona që ishin pjesë e një rrjeti shqiptar për trafikimin e gati 200 kilogramëve kokainë nga Hollanda në Itali.
15 grupe kriminele shqiptare që veprojnë në zonën e Beneluksit (Belgjikë, Hollandë dhe Luksemburg), kanë krijuar lidhje me tre-katër grupe shqiptarësh në Amerikën Latine.
Zyrtarisht në Holandë ka 1,200 shqiptarë por autoritetet mendojnë se mund të ketë rreth 40 mijë, shumica me pasaporta të rreme nga vende të BE-së.
Një pjesë e mirë e tyre janë vendosur në zonën e Limburgut në Jug të vendit, e cila është bërë bazë e kultivimit të kanabisit në ambiente të mbyllura, dhe llogaritet se ky aktivitet mund të sjellë rreth 200 milionë euro në vit.
Gjatë operacionit Shqipëria, në maj 2019, u arrestuan 30 persona të dyshuar në zonën e Limburgut, dhe 25 prej tyre ishin shqiptarë. Grupet që zhvillojnë aktivitetin e tyre në këtë zonë, thuhet në raport, përdorin përvojën e fituar në Shqipëri për rritjen e kanabisit, që në fakt e mësuan nga hollandezët.
“Ndërkohë që autoritetet shqiptare po godasin kultivimin e kanabisit në vendin e tyre, grupet shqiptare të krimit të organizuar e kanë transferuar përvojën e tyre jashtë vendit, jo vetëm në Hollandë, por edhe në Belgjikë, Britani, dhe Turqi. Duket se grupet shqiptare i kanë xhepat plot me para, ose kanë akses në fonde të mëdha, duke parë numrin e shtëpive që kanë blerë me para në dorë në zonën e Limburgut”.
Raporti citon një prokuror të thotë: “Është e çuditshme sa të zotë janë në gjetjen e pikave të dobëta në shoqërinë tonë. Dinë si të përdorin dokumente identifikimi false për të marrë shtëpi me qera në mënyrë të paligjshme. E dinë si të shfrytëzojnë noterët hollandezë, janë në gjendje të përdorin agjencitë e pronave të paluajtëshme për të blerë shtëpi; përdorin metoda shumë të rafinuara, dhe e dinë shumë mirë si të veprojnë.”
Sipas raportit, grupet shqiptare nuk konsiderohen si të dhunshëm, dhe nuk tërheqin vëmendjen e të tjerëve, pasi kjo do t’i prishte punë.
Sipas një prokurori, edhe kur arrestohen, shqiptarët nuk bëjnë fjalë, dhe shpesh gjatë procesit gjyqësor “nuk e hapin gojën fare”.
Republika Çeke
Në Republikën Çeke, kriminelët shqiptarë nga Kosova Shqipëria, dhe Maqedonia e Veriut janë marrë më shumë me krimin e rrugës, përfshirë edhe trafikimin e personave dhe drogës, veçanërisht në qytetet pranë kufirit me Gjermaninë. Por mes tyre ka patur edhe disa kriminelë me emër, si në rastin e Princ Dobroshi nga Kosova, një nga trafikantët kryesorë të drogës dhe transportonte heroinë nëpër korridorin ballkanik në Republikën Çeke, dhe prej andej në vendet nordike. Ai u arrestua në Pragë, në shkurt 1999, dhe më pas u ekstradua në Oslo (ku ishte arratisur nga burgu në vitin 1997). Më pas u lirua me kusht “për sjellje të mirë”, dhe u urdhërua të largohej nga vendi në janar 2005. Mendohet që ai të jetë kthyer në Kosovë.
Po ashtu Qazim Osmani nga Kosova, një nga themeluesit e kompanisë së lojërave të fatit Banco Casin, u tërhoq pikërisht nga elementi i lojrave të fatit, të cilat që nga vitet ’90 ishin përdorur për pastrimin e paravet të pista.
Strukturat e krimit të organizuar nga vendet e Ballkanit perëndimor brenda rrjeteve globale të krimit të organizuar mund të përdorin fare lehtë rrjete ndërkombëtare për pastrimin e parave të pista dhe nuk kanë pse i mbajnë brenda Republikës Çeke.
Afrika e Jugut
Në Afrikën e Jugut, krimi i organizuar nga Ballkani vjen kryesisht nga serbët që kanë një komunitet të konsiderueshëm në vend me dy valë, nga vitet 60 dhe 70 dhe nga mesi i viteve 2000. Në periudhën 2018–2019, Afrika e Jugut u trondit nga një valë vrasjesh dhe shumë nga autorët dhe viktimat ishin shtetas të vendeve të Ballkanit perëndimor, veçanërisht nga Serbia. Afrika e Jugut mund të kthehet në një zonë problematike për trafikun e drogës për grupet nga Ballkani Perëndimor.
Turqia
Turqia, që konsiderohet edhe porta e lindjes, është një bazë e rëndësishme për trafikimin e heroinës dhe trafikimit të emigrantëve. Grupe kriminale nga Ballkani perëndimor kanë patur lidhje me Turqinë që nga vitet 70 dhe 80.
Nga tregëtia e mallrave si veshjet me valixhe nga Turqia në Ballkan u kalua në tregëtimin e mallrave të paligjshme si cigaret dhe drogat. Shumë shqiptarë (kryesisht nga Kosova) filluar të përfitojnë nga numrat gjithnjë e të mëdha të emigrantëve shqiptarë në Evropën perëndimore për të zgjeruar rrjetin dhe veprimtaritë e tyre dhe u përfshinë në të gjitha hallkat e trafikimit që nga blerja, trafikimi dhe shpërndarja.
Një rast i tillë ishte ai i Sami Hostanit (i mbiquajturi shqiptari) nga Maqedonia e Veriut i cili trafikonte sasi të mëdha droge nëpër Turqi, Amerikën e Jugut, dhe Evropë dhe kishte lidhje të dyshimta biznesi me rrjete të trafikimit të drogës në Hollandë dhe Kolumbi. Ai më pas filloi të investonte shumë në fushën e lojërave të fatit dhe ishte një nga pronarët e kazinosë në Hotel Sheraton në Stamboll. Ai u dënua me katër vjet burg për krijimin dhe drejtimin e një rrjeti kriminal.
Trafikantët nga Ballkani kanë përfituar edhe nga bumi i heroinës në Afganistan dhe bëjnë përpunimin e saj para se ta shesin, për të maksimizuar fitimet.
Në vitin 2015, u llogarit se fitimi i përgjithshëm bruto nga trafikantët e opiateve në Evropën juglindore ishte rreth 1.7 miliardë dollarë në vit.
Ndërsa kërkesa në rritje për kanabis, ekstazi dhe droga sintetike në Turqi krijoi mundësi për shtetasit e vendeve të Ballkanit perëndimor që të transportonin këto lloj drogash nga Evropa në Turqi në shkëmbim të heroinës. taksat e larta mbi cigaret në Turqi krijuan një treg në rritje për kontrabandën e cigareve shumë më të lira nga Ballkani.
Fakti që banorët e Ballkanit dhe të Turqisë mund të lëvizin pa viza dhe që kushdo që fut 250 mijë dollarë fiton shtetësinë pa pasur nevojë ta deklarojë burimin e ka shtuar mundësinë për aktivitete të paligjshme.
I ashtuquajturi “Korridori Ballkanik” njihet më tepër për transportimin e heroinës nga Afganistani nëpër Iran, në Turqi, dhe përmes Ballkanit perëndimor. Që këtej droga dërgohet në tregjet kryesore në perëndim.
Nganjëherë heroina magazinohet përkohësisht në baza të ndryshme në vendet e Ballkanit perëndimor. Ministria e rendit në Maqedoninë e Veriut ka raportuar mbi shkatërrimin e një organizate kriminale në muajin shkurt 2019, në bashkëpunim me agjencinë e luftës kundër drogës të Shteteve të Bashkuara (DEA). Grupi kriminal ishte përfshirë në mënyrë të vazhdueshme në trafikimin e heroines dhe kanabisit nga Turqia në Maqedoninë e Veriut, Shqipëri, dhe më pas drejt Zvicrës, dhe vendeve të Evropës perëndimore. Ky grup kishte ngritur edhe laboratorë për prodhimin e stimulantëve tip amfetamine (ATS). Ka të dhëna se heroina kalon tranzit edhe nga Kosova.
Kohët e fundit në disa raste trafikantët shqipfolës janë përpjekur që të anashkalojnë rrjetet turke të trafikimit të drogës, dhe të krijojnë kontake direkte me furnizuesit iranianë të heroines dhe kjo sinjalizon një ndryshim të mundshëm të strukturës së trafikut të heroinës.
Forcat e rendit kanë arrestuar disa grupe shtetasish shqiptarë dhe kanë konfiskuar sasi të mëdha heroine dhe substancash të tjera.
Nga ana tjetër, edhe grupet iraniane duket se po përpiqen që të krijojnë bazat e tyre në Ballkanin perëndimor. Kjo mund të ketë pasoja të paparashikueshme për sigurinë në Ballkan.
Mendohet që trafikantët e heroinës përdorin të paktën 18 rrugë të ndryshme nga Turqia për në tregjet evropiane dhe destinacioni kryesor i heroinës janë Hollanda, Gjermania, Shqipëria, dhe Moldavia.
Hetime të zhvilluara në Turqi, Greqi dhe Shqipëri tregojnë se rrjetet turko-shqiptare shfrytëzojnë portet detare të Turqisë, dhe mijëra mole të vogla përgjatë bregdetit të Detit të Zi, Detit të Marmarasë, Detit Egje dhe Detit Mesdhe për trafikimin e kanabisit dhe heroinës.
Origjina primare e transportit të drogës me rrugë detare ka qenë Amerika e Jugut dhe Lindja e Mesme, ndërsa ngarkesat që dalin nga Turqia kanë si destinacione Hollandën, Gjermaninë, Belgjikën, Italinë, Britaninë, Greqinë dhe Italinë.
“Që nga viti 2015, forcat e rendit në Turqi kanë konfiskuar sasi të mëdha droge nga mjete detare transporti që kontrolloheshin nga grupe kriminale shqiptare. Zakonisht kontrollet dhe siguria në mole janë të kufizuara dhe duket se kjo është edhe pika më e dobët në kontrollin e kufirit të Turqisë me vendet e Bashkimit Evropian. Që këtu jahte luksoze dhe skafe që përdoren nga shqiptarë hyjnë e dalin pa ndonjë kontroll sigurie”, thuhet në raport.
Një pjesë e drogës transportohet edhe nga ajri.
Turqia po bëhet një treg gjithnjë e më i madh për ekstazi të prodhuar në Evropë, dhe grupet nga Kosova janë përfshirë në këtë trafik. Po kështu ka të dhëna se disa shtetas të vendeve të Ballkanit perëndimor janë përfshirë në prodhimin e methamfetaminës në Turqi.
Kur sektori antidrogë i policisë në Stamboll zbuloi një laborator methamfetamine në vitin 2018, organizata kriminale ndërkombëtare përbëhej nga shtetas nga Turqia, Uzbekistani, Irani, Britania, dhe Shqipëria.
Kanabisi është droga më e përhapur në tregun turk. Edhe super marihuana (skunk), një lloj droge me bazë kanabis (e prodhuar në Shqipëri), është mjaft e përhapur: 11 tonë nga kjo drogë u kapën në vitin 2018, një rritje prej 530 për qind krahasuar me një vit më herët.
Raporti thotë se nuk ka të dhëna zyrtare mbi numrin e trafikantëve të kanabisit nga vendet e Ballkanit perëndimor, por sipas raportit mund të arrihet në përfundimin se shqiptarët janë përfshirë në trafikimin e kanabisit në Turqi. Së pari, shqiptarët sjellin sasi të mëdha kanabisi me mjete detare transporti në porte.
Autoritetet turke kanë konfiskuar sasi rekord të super marihuanës që nga viti 2016, dhe ekspertët mendojnë se një pjesë e madhe e super marihuanës furnizohet nga rrjete shqiptare.
“Në të vërtetë, disa grupe shqiptare e kanë kthyer Detin Adriatik në një autostradë detare për trafikun e drogës”, thuhet në raport.
Sipas raportit, një nga trafikantët më famëkeqë është shqiptari Met Kenani, që transportonte sasi të mëdha drogash me mjete detare dhe që u arrestua në një aksion në vitin 2018. Raporti përmend disa aksione në disa vende të lidhura me rrjetin e tij.
Por megjithë arrestimin e Kenanit, rrjedha e kanabisit ka vazhduar. Në nëntor 2018, tre persona u arrestuan, duke përfshirë edhe një shtetas shqiptar që i jepte kamionit nga doganierët turq në kufirin me Greqinë, duke kapur 1.5 tonë hashish në një kamion që transportonte sojë.
Në qershor 2019, sektori antidrogë i policisë së Stambollit goditi një rrjet ndërkombëtar të krimit të organizuar që trafikonte rregullisht super marihuanë nga Shqipëria në Turqi, dhe konfiskoi 525 kilogramë super marihuanë. Në tetor 2019, policia greke zhvilloi një hetim mbi një grup trafikantësh shqiptarë që trafikonin sasi të mëdha marihuane nga Shqipëria në Turqi, nëpërmjet Greqisë.
Aksione të përbashkëta të policisë greke, Rojës Bregdetare, dhe Agjencisë Evropiane të Kufirit dhe Rojës Bregdetare (European Border and Coast Guard Agency – Frontex) rezultuan në kapjen e 1,172 kilogramëve opium të papërpunuar. Grupi shqiptar përdorte skafe për të dërguar kanabis në disa qytete në bregdetin turk. Nga hetimet doli se shqiptarët përdornin ishuj të pabanuar në Greqi për magazinimin e përkohshëm të drogës.
Hetuesit thanë se grupi shqiptar e shkëmbente kanabisin për heroinë në Turqi, dhe transportonte heroinë duke u kthyer mbrapsht nëpër të njëjtin itinerar.
Vitet e fundit, grupet nga Ballkani janë përfshirë në trafikun e migrantëve.
Sipas raportit grupet nga Ballkani perëndimor – veçanërisht nga Kosova dhe Shqipëria – kanë ngjitur shkallët e hierarkisë në botën e krimit, si në Turqi ashtu dhe në marrëdhëniet e tyre me grupet turke që kanë lidhje me Ballkanin.
Amerika Latine
Kriminelë nga Ballkani perëndimor filluan të hyjnë në biznesit e kokainës në Amerikën Latine, sidomos në Ekuador and Kolumbi rreth viteve 2008–2009 dhe janë kthyer në ndërmjetës të suksesshëm midis furnitorëve vendas dhe grupeve kriminale të konsoliduara, dhe tani së fundmi janë transformuar në faktorë kyç dhe shpërndarës të fuqishëm.
Në informacionet më të hershme në vitin 2001, u arrestuan tre shqiptarë në kuadër të operacionit Rrugëtimi (Journey), që zgjati dy vjet, dhe u zhvillua nga DEA në bashkëpunim me vende të tjera për të goditur trafikimin me rrugë detare nga Kolumbia. Po atë vit u zbulua edhe grupi i parë shqiptar që trafikonte kokainë.
Policia arrestoi gjashtë pjesëtarë të një grupi, duke përfshirë dy persona që në atë kohë punonin në prokurorinë e përgjithshme në Tiranë. Operacioni Rrugëtimi konfirmoi se ky grup kishte patur kontakte me kartelin e Medellin në Kolumbi që nga viti 1999, dhe ishte pjesë e një rrjeti të trafikimit të kokainës të shpërndarë në të gjithë botën.
Por trafiku i vërtetë duket se ka nisur rreth periudhës 2008–2009, kur serbi Darko Shariç u përfshi në trafikun e drogës nga Amerika Latine në Evropë.
Ndërsa Shariç po vazhdonte me sukses trafikun në Amerikën Latine, shqiptari Arbër Çekaj shkoi në Ekuador dhe hapi një kompani për tregtinë e bananeve. Brenda pak viteve Çekaj u bë trafikanti më I madh i drogës në Shqipëri, duke e fshehur drogën në ngarkesat me banane që i eksportonte në Evropë. Shumë shpejt të tjerë filluan të ndjekin shembullin e Shariçit dhe Çekajt, pasi kapjet e ngarkesave me drogë nga policia, arrestimet, dhe artikujt e lajmeve tregojnë se ka një angazhim gjithnjë e më të madh të kriminelëve nga Ballkani perëndimor në trafikimin e kokainës nga Amerika Latine.
Elementë të ndryshëm i kanë bërë tërheqës këto vende për grupet kriminale nga Ballkani, përfshirë lehtësinë për të hyrë dhe për të qendruar, korrupsionin dhe lehtësitë në sistemin gjyqësor siç e shpjegon një rast kur në vitin 2014, tetë ekuadorianë, dy shqiptarë, dhe një shqiptar i Kosovës u kapën në kuadër të operacionit Ballkani dhe u akuzuan për magazinimin e sasive të mëdha drogash në Guayaquil, për t’i trafikuar në Evropë.
Megjithë natyrën serioze të këtyre akuzave, Remzi Azemi nga Kosova u lirua një muaj pas arrestimit të tij. Në nëntor 2018, një shqiptar dhe një grek u arrestuan në një aksion antidrogë në bregdetin ekuadorian dhe u akuzuan për trafik droge, së bashku me gjashtë ekuadorianë. Kur çështja shkoi në gjykatë, gjykata e shkallës së parë dënoi ekuadorianët por la të lirë shtetasit e huaj.
Kjo pandëshkueshmëri ekziston edhe në Kolumbi. Në këtë vend këto grupe përfituan edhe nga vakuumi i krijuar kur pas nënshkrimit të marrëveshjes së paqes me qeverinë, organizata FARC filloi të tërhiqej nga territoret që mbante nën kontroll.
Në raport thuhet se që nga viti 2008, shqiptarët vajtën në Amerikën Latine si emisarët e grupeve mafioze italiane si ‘Ndrangheta dhe Kamorra, dhe si përfaqësues të grupeve grupeve mafioze nga vende të tjera evropiane, si Greqia dhe Spanja.
“Ata duket se kanë krijuar lidhjet e tyre edhe me mafiat turke dhe marokene për shpërndarjen e narkotikëve në Evropë. Sipas një burimi, roli i tyre fokusohet mbi shpërndarjen e brendshme të drogës, veçanërisht në shërbim të mafieve italiane dhe spanjolle, që kanë lidhje më të hershme me kartelet kolumbiane”, thuhet në raport.
Në raport thuhet se gjatë dekadës së fundit, Amerika Latine është kthyer në një zone problematike në lidhje me përfshirjen e grupeve nga Ballkani perëndimor në trafikun e drogës dhe nga informacionet e fundit duket se kjo prirje do të vazhdojë edhe në të ardhmen.
Raporti citon një burim të afërt me strukturat anti-drogë në Ekuador, sipas së cilit 160 shqiptarë hynë në atë vend gjatë vitit 2018, dhe 20 prej tyre mund të kenç qenë trafikantët droge, ndërsa një burim nga policia kolumbiane tha se kanë vënë re një “rritje të pajustifikuar” në hyrjen e shtetasve shqiptarë në Kolumbi.
Nga ana tjetër, së shpejti mund të ndryshojnë edhe pikat e hyrjes: në janar 2020 Shqipëria dhe Guyana (në kufi me Brazilin dhe Venezuelën) nënshkruan një marrëveshje për heqjen e vizave.
Australia
Australia ka konsumin më të lartë të kokainës për banor në botë. Është një treg i pasur dhe ka të dhëna mbi persona nga Ballkani që janë të përfshirë në trafik. Sipas një burimi nga policia australiane, cituar në raport “aktualisht, krimi i organizuar ballkanik është kërcënimi më i madh për Australinë, është kaq i disiplinuar, kaq i ndërthurur dhe me influencë në komunitetet vendase, dhe paraqet një sfidë serioze për forcat e rendit”, por krahasuar me grupe të tjera, prania e tyre është më e vogël.
/VOA
