“Beogradi ishte qyteti i parë në Ballkan e madje në Europë, veç vetë Gjermanisë, ku dorëzoheshin hebrenjtë nga qeveria dhe policia vendase, ndryshe nga ajo “kolaboracioniste” shqiptare, e cila nuk dorëzoi qoftë edhe një hebre nazistëve gjermanë.”
Shqipëria mbetet i vetmi vend që strehoi dhe shpëtoi nga nazistët të gjithë hebrenjtë që u gjendën në Shqipëri gjatë luftë së Dytë Botërore. E kundërta ka ndodhur në Jugosllavi, madje atje kishte një zell të pashoq për të mbledhur e dërguar hebrenjtë në kampet naziste të përqëndrimit. Studiuesi Armand Plaka ka publikuar disa fotografi që flasin për këtë ngjarje ku thekson se nëpër fotografitë e publikuara mungojnë plotësisht ushtarët gjermanë.
“Beogradi ishte qyteti i parë në Ballkan e madje në Europë, veç vetë Gjermanisë, ku kjo punë bëhej plot zell nga qeveria dhe policia vendase, ndryshe nga ajo “kolaboracioniste” shqiptare, e cila tashmë është vërtetuar se në asnjë rast nuk dha ndonjë urdhër dhe nuk mbikqyri aktivitete të tilla në territoret që ajo vetë zyrtarisht kontrollonte, as gjatë pushtimit italian, e as gjatë atij gjerman.
Beogradi ishte pikërisht qyteti i parë i cilësuar “Judenfrei” ( i çliruar nga hebrenjtë) në kontinent, një rekord ky që stonon 100% me rekordin shqiptar në kahje të kundërt me të, ku hebrenjtë jo vetëm u shpëtuan në masën 100%, por numri i tyre u rrit.
Fotoja daton vetëm pak ditë pas pushtimit zyrtar e marshimit pa luftë të trupave gjermane në Beograd më 12 prill 1941, çka e bën edhe më intrigues këtë fenomen.
Prej kohësh është vërtetuar me dokumente, se veç individëve e familjeve shqiptare që strehuan e ushqyen hebrenjtë që kishin mundur t’i shpëtonin persekutimit në vendet fqinje, duke i shpëtuar ata në masën rekord 100%, vetë qeveritë “kolaboracioniste” shqiptare ushtruan me forcë në këtë aspekt të drejtën e tyre për neutralitet dhe madje penguan me urdhëra konkretë zbatimin e planeve naziste në lidhje me hebrenjtë në territoret ku ata ishin prezent…”, sqaron studiuesi Arman Plaka i cili e shoqëron këtë tekst me fotografi të marra në arkivat gjermane.
