Nga Kozeta Kurti
Prej më shumë se 26 vjetësh, dëgjojmë çdo ditë të flitet në emër të lirisë e të drejtave tona themelore, të drejtën për pronën dhe ende prona nuk ka shkuar tek i zoti, e drejta për t’u mbrojtur me ligj dhe ligji ende favorizon të fortin e të pushtetshmin, të drejtën për të jetuar, ku të duam dhe ende na ndajnë në qytetarë, fshatarë e malokë, të drejtën për të qenë të barabartë, pavarësisht se mund të jemi pakicë e na ndajnë në “dora jonë” dhe “dora e tyre”, e drejta e garantuar për të marrë informacion në përputhje me ligjin për organet shtetërore dhe personat që ushtrojnë funksione shtetërore, por që na përcjellin me arrogancë që tek recepsioni….dhjetëra të drejta të mohuara, përfshirë atë që profesionalisht na dhemb: garantimi i lirisë së shprehjes, e shtypit, e radios dhe e televizionit. Liria e fjalës si liri e shprehjes, si mendim i thënë lirshëm dhe i bërë publik, është ndër vlerat themelore që e dallon qartë shoqërinë demokratike.
Ku po kufizohet dhe ku po abuzohet në emër të lirisë së fjalës?
Në emër të së mirës publike, a do ishte e gatshme media të publikonte skandale të provokuara nga bizneset që reklamojnë në këto media? A do ishte e gatshme një media të publikonte raste vdekjesh nga mjekime të pasakta në spitale private, raste helmimesh ushqimore prej produktesh të reklamuara, raste të mos ekzekutimit të siguracioneve të shëndetit apo jetës, kur ato janë shërbime të reklamuara, vjedhje të hapura të konsumatorëvë nga kompanitë e telefonisë celulare, e të tjera, e të tjera? Deri ku do ishte e gatshme media të publikonte afera korruptive të enteve publike? Sigurisht, deri aty ku nuk do t’i cënohej asnjë interes personal, i cili sa vjen e bëhet më i madh përballë interesit të lartë publik, në emër të të cilit media vetëm gri sallatë çdo ditë. Deri kur do të përdoret media për të shantazhuar hapur bizneset që nuk paguajnë për gjoba e qoka, deri kur do të përdoret media për të shantazhuar politikën, në emër të përfitimeve personale?
Dhe e anasjellta…Deri kur do presionohet media prej pushtetit të politikës dhe biznesit, në emër të bukës së përditshme? Deri kur gazetarët do të skllavërohen duke ju mohuar çdo e drejtë, deri kur do të jenë të pambrojtur prej bosëve dhe drejtuesve të tyre; deri kur nuk do të flaken rrugëve pa u dhënë asnjë shpjegim, vetëm sepse kanë guxuar…
Por… deri kur nuk do të ndëshkohen, kur kanë shpifur, kanë cënuar imazhe dhe personalitete njerëzish në emër të audiencës? Rrjetet sociale dhe media online, u panë fillimisht si një mundësi për të thënë hapur atë që media tradicionale për shkaqet e lartpërmendura nuk mund ta bënte, por shpejt ato u shndërruan për vete në media skandalesh, duke ngatërruar çështjet personale, për të cilat publiku nuk ka kurrfarë nevoje, me ato që publiku ka vërtet nevojë të dijë. Sot, media pyet publikun në vend që të hetojë dhe t’i japë përgjigje atij. Duke pasur formalisht kode etike, por që nuk zbatohen (pa llogaritur faktin që në kohën e përpilimit të tyre nuk ka pasur media online dhe për rrjedhojë, nuk ka të parashikuar asnjë rresht për to), shkelen të drejtat themelore të njeriut dhe jetës private, si raportime për arrestime të bujshme (ndërkohë që anashkalohet prezumimi i pafajësisë, ku çdo njeri është i pafajshëm derisa gjykatat shqiptare të shprehen me një vendim të formës së prerë), publikime të imazheve të rënda në raste aksidentesh, përdorimi i imazheve të të miturve të përfshirë në vepra penale, në situatë rrugë, pre e ngacmimeve seksuale e kështu me radhë.
Dhe asnjë ndjesë…. Asnjë përpjekje për të rehabilituar figurën e dikujt që para se ta dënojë ligji, apo normat, e dënon media.
Ka liri, ka të drejta, por ka edhe detyrime.
A është AMA (Autoriteti i Mediave Audiovizive) e pavarur në vendimarrjen e saj?
A kryen ajo funksionet, për të cilat ekziston, si garantimi i konkurrencës së ndershme apo monitorimin e programeve të transmetuara nga Ofruesit e Shërbimit Mediatik Audioviziv (zbardhja e të cilëve përbën edhe ushqimin kryesor për mediat online).
AMA, është e mirëpritur në vendimarrjen e saj, sipas ligjeve në fuqi të shtetit shqiptar, por herë pas here t’i hedhë një sy edhe kodit të transmetimit të saj, në të gjitha seksionet e tij, sepse nuk ka vetëm për detyrë të heqë e të japë liçensa, as vetëm të përcaktojë tarifa, por edhe të monitorojë. Ndoshta kështu do të rregullonte indirekt edhe sjelljen tonë e të bosëve tanë drejtues.
Për ata që nuk u ka rënë rruga, nga faqja e AMA-s, po nënvizojmë më poshtë disa pika:
Nga SEKSIONI 1: Parimet themelore
“…1.6 Transmetimet audiovizive duhet të respektojnë pluralizmin dhe paanësinë në politikat editoriale.
1.10 Transmetimet audiovizive respektojnë privatësinë dhe garantojnë të drejtën e përgjigjes.
1.14 Transmetimet audiovizive që përmbajnë elemente të pornografisë apo dhunës së skajshme duhet t’u nënshtrohen rregullave të veçanta të një sistemi kontrolli, si ai i aksesit të kushtëzuar apo programeve të kriptuara.
1.17 Transmetimet audiovizive duhet të promovojnë dhe të mbrojnë mirëqenien, shëndetin e zhvillimin harmonik moral e fizik të të miturve…”
Nga SEKSIONI 2: E drejta për privatësi në transmetimet audiovizive
“…2.2 OSHMA-të, në transmetimet e programet e tyre, nuk duhet të bëjnë publike imazhe, pamje, filmime, dokumente apo fotografi, që përmbajnë të dhëna personale apo cenojnë dinjitetin e individit, përveçse me miratimin e tij.
Transmetimet audiovizive, sidomos programet informative, duhet të respektojnë të drejtën e personit për mosdiskriminim, për konfidencialitet vetjak e familjar, si dhe parimin e prezumimit tëpafajësisë. …”
* Për më shumë: http://ama.gov.al/preview/wp-content/uploads/2015/12/Kodi-I-Transmetimit-te-Autoritetit-te-Mediave-Audiovizive.pdf
