Dhimbja e mesit, pjesës së poshtme të saj, përshkruhet si një dhimbje e menjëhershme, e fortë dhe persistente ose si një dhimbje e topitur që ndihet në pjesën e poshtme të mesit. Ajo është e zakonshme dhe prek pjesën më të madhe të njerëzve gjatë jetës së tyre. Në shumicën e rasteve fillon krejt papritur, shkaktohet nga një tërheqje muskulore, që vjen si rezultat i një pune të rëndë fizike, lëvizjeje të sforcuar, gjatë një sforcimi me ngritje peshe ose lëvizje e pakontrolluar, rrotullimi të trungut e më rrallë, pas një rrëzimi. Por dhe pas një qëndrimi të gjatë, të papërshtatshëm, qoftë në këmbë ose ulur. Kushte të tjera që shkaktojnë dhimbjen e mesit janë: stenoza spinale, artriti (osteoartriti), infeksionet spinale (osteomielitis), tumoret spinale dhe frakturat vertebrale. Pothuajse të gjithë ne do të përjetojmë dhimbje mesi në një pikë në jetën tonë. Kjo dhimbje mund të variojë nga e lehtë, në të rëndë. Ajo mund të jetë për një kohë të shkurtër ose afatgjatë. Mirëpo dhimbja e mesit mund të shkaktojë vështirësi për të bërë shumë aktivitete të përditshme. Doktor Ledian Fezollari, kirurg ortoped në Spitalin Universitar të Traumës në Tiranë në një intervistë për Mapon flet per shkaqet dhe mjekimin e dhimbjes se mesit.
Shkaqet
Ka shumë shkaqe të dhimbjeve të mesit. Kjo nganjëherë ndodh pas një lëvizjeje të veçantë, të tilla si ngritja e një peshe apo përkulja. Mosha gjithashtu luan një rol në dhimbjen e mesit. Duke u shtyrë në moshë dhe shpina ‘mplaket’ me ne. Kalimi i viteve shkakton ndryshime degjenerative në shpinë. Këto ndryshime mund të fillojë në të 30-at apo edhe në një moshë më të hershme – dhe mund të na bëjnë të prirur për dhimbje mesi, sidomos në qoftë se ne e teprojmë me aktivitete. Këto ndryshime të plakjes, megjithatë, nuk lejojnë që shumica e njerëzve të jenë produktiv dhe përgjithësisht pa dhimbje. Ne kemi parë të gjithë 70-vjeçar në maratonë, i cili pa dyshim, ka ndryshime degjenerative në shpinë!
Sforcimet
Një nga shkaqet më të zakonshme të dhimbjeve të mesit është dhembja muskulore nga mbi-aktivitetet. Kjo vjen pas një loje golfi apo diçka tjetër në fillim të sezonit, ose kur punojmë shumë apo heqja –pastrimi i borës në oborr në një ditë. Ne të gjithë jemi të njohur me këtë “ngurtësim” dhe dhimbje mesi – dhe në zona të tjera të trupit – që zakonisht kalon brenda disa ditësh.
Lëndimi i disqeve
Disa njerëz zhvillojnë dhimbje mesi që nuk kalon brenda disa ditësh. Kjo mund të thotë se ka një dëmtim në një disk. Çarje të vogla në pjesën e jashtme të diskut (annulus), ndonjëherë ndodh me plakjen. Disa njerëz me çarje të diskut mund të mos kenë asnjë dhimbje . Të tjerë mund të kenë dhimbje që zgjat për disa javë, muaj, ose edhe më të gjatë. Një numër i vogël i njerëzve mund të zhvillojë dhimbje të vazhdueshme që zgjat për vite dhe është mjaft invalidizuese. Një tjetër lloj i zakonshëm i lëndimeve diskale, është ‘rrëshqitja e diskut’, që në gjuhën mjekësore quhet hernie diskale. Hernia diskale është një prej shkaktarëve të shpeshtë të dhembjeve të shpinës.
Shenjat më të shpeshta të hernies diskale lumbale mund të jenë dhembja përgjatë këmbës, si dhe humbje të ndjeshmërisë përgjatë këmbës; varësisht prej nivelit ku ka ndodhur hernia, vjen deri te ndryshimi sensitiv i zonës nga nervi i komprimuar. Po ashtu, ndrydhja e rrënjës nervore mund të shkaktojë rënie të forcës muskulore, duke shkaktuar edhe dobësim të forcës muskulore të shputës dhe tërë këmbës.
Si dhe pse ndodh kjo hernie e diskut?
Secila unazë është lidhur me njëra-tjetrën me diskun ndërunazor. Disku intervertebral është një pllakë kërcore, e cila anash ka ligamentet, të cilat e mbajnë diskun mes unazave. Roli i diskut është t’i mundësojë boshtit kurrizor të njeriut lëvizje në të gjitha drejtimet. Si pasojë e lëvizjeve të ndryshme që bën njeriu gjatë punës dhe aktiviteteve të veta jetësore, vjen deri te lëndimi i diskut apo degjenerimi i diskut, duke kaluar nga një masë e butë në një masë më të fortë. Po ashtu, si pasojë e këtyre degjenerimeve, por edhe e ndonjë ngritjeje peshe apo ndonjë lëndimi, shfaqet ‘rrëshqitja e diskut’ apo hernia diskale. Një hernie diskale shpesh ndodh nga ngritja e peshave, shtyrja, tërheqja, përkulja apo lëvizjet gjarpëruese.
Degjenerimi i diskut
Me moshën, disqet intevertebrale fillojnë të dëmtohen dhe tkurren. Në disa raste, ata mund të shkatërrohen krejtësisht dhe të shkaktojnë nyjat e faceteve të prekin, fërkojnë kundrejt njëra mbi tjetrën. Duke dhënë dhimbje dhe ngurtësim. Ky dëmtim “wear and tear” në nyjet e faceteve, referohet si osteoarthritis. Kjo mund të çojë në probleme të tjera, përfshirë këtu edhe stenozën kurrizore.
Spondilolisteza degjenerative
Ndryshimet nga plakja dhe dëmtimi “wear and tear” e bëjnë të vështirë që nyjat dhe ligamentet të mbajnë shpinën në pozicionin e duhur. Rruazat lëvizin më shumë se sa duhet dhe një rruazë mund të rrëshqasë përpara në krye të një tjetre. Nëse rrëshqitja përparon shumë, eshtrat mund të fillojnë të shtypin nervat shpinor (kurrizorë).
Stenoza spinale
Stenoza kurrizore ndodh kur hapësira rreth palcës kurrizore ngushton dhe e vë në presion palcën kurrizore dhe nervat. Kur disqe intervertebrale kolapsohen dhe osteoarthritis zhvillohet, organizmi mund të përgjigjet duke rritur kockë të re në nyjat e faceteve për të ndihmuar mbështetjen e rruazave. Me kalimin e kohës, kjo rritje e jashtëzakonshme e kockave – që quhet Spurs – mund të çojë në një ngushtim të kanalit kurrizor. Osteoarthritis gjithashtu mund të shkaktojë trashje të ligamenteve, që lidhin rruazat, e cila mund të kufizojë kanalin kurrizor.
Skoliozë
Skoliozë quhet deformimi që vjen si rrjedhojë e një kurbimi anësor të një segmenti të shtyllës kurrizore ndaj boshtit gjatësor të saj, gjë që e bë atë të duket në formën “S” ose “C”, që normalisht duhet të jetë e drejtë e të ketë formën e “I”. Skolioza përfaqëson të shtrembëruarit anësor dhe rrotullues të shtyllës kurrizore. Kemi të bëjmë me një dëmtim 3-dimensional. Ky shtrembërim kurrizor mund të shkaktojë dhimbje mesi.
Shkaqe të tjera
Nëse ju keni sëmundje vaskulare apo arteriale, një histori të kancerit, apo dhimbje që është gjithmonë aty, pavarësisht nivelit tuaj të aktivitetit apo pozicionit, ju duhet të konsultoheni me mjekun tuaj të kujdesit parësor.
Shenja
Dhimbja e mesit ndryshon. Ajo mund të jetë e mprehtë ose shpuese. Ajo mund të jetë e shurdhër, ose të ndihet si ngërç .Lloji i dhimbjes që keni do të varet nga shkaku themelor i dhimbjeve të mesit. Te shumica e njerëzve, do të gjeni se mbështetja ose shtrirja do të përmirësojë dhimbjen e mesit, pa marrë parasysh shkakun themelor. Njerëzit me dhimbje mesi mund të përjetojnë disa nga këto. Dhimbja duket se kalon nga vithet, kofsha dhe këmba, gjer në shputën e këmbës. Madje një tkurrje e kolonës mund ta pengojë personin të përkulet përpara. Ndonjëherë dhimbja shkon deri në gju dhe faktori që e shkakton këtë nuk kuptohet lehtë. Dhimbja e mesit mund të përkeqësohet me përkuljen apo ngritjen (e peshave). Të ulurit mund të përkeqësojë dhimbjen. Qëndrimi në këmbë dhe ecja mund të përkeqësojë dhimbjen. Dhimbja e mesit vjen dhe shkon, e shpesh ndjek një kurs me ngritje dhe rënie me ditë të mira e ditë të këqija. Dhimbja mund të përhapet nga mesi në vithe në zonën e jashtme të kofshës, por jo poshtë në këmbë. Nervi shiatik është i zakonshëm në një hernie diskale. Kjo përfshin vithet dhe dhimbjen në këmbë dhe madje, mpirje apo ndjesi shpimi gjilpërash, dobësi që shkon deri te këmbët (shputat). Është e mundur që të ketë dhimbje të nervit shiatik, pa dhimbje mesi. Pavarësisht nga mosha apo simptomat, në qoftë se dhimbja e mesit nuk përmirësohet brenda disa javësh, apo është e lidhur me ethe, të dridhura, ose humbje të papritur peshe, ju duhet të telefononi mjekun tuaj.
Mjekimi
Ekzaminimi fizik përfshin shikimin e shpinës dhe prekjen, për të zbuluar zonat e dhimbshme. Testet imazherike apo teste të tjera, të cilat mund të ndihmojnë mjekun për të konfirmuar diagnozën. Në përgjithësi, trajtimi i dhimbjes së mesit bëhet me njërën prej tri kategorive: Medikamente, fizioterapi dhe kirurgji. Dhimbja e mesit mund të japë kufizim të aktiviteteve ditore të përditshme. Medikamentet dhe trajtime fizikale (fizioterapia) shpesh të kombinuara bashkë, lehtësojnë dhimbjet mjaftueshmërisht për të bërë të gjitha gjërat që ju doni të bëni.
Fizioterapia
Fizioterapia mund të përfshijnë modalitetet pasive, të tilla si: ngrohje, akull, ultrazëri, masazh dhe stimulim elektrik. Terapia aktive përbëhet nga ushtrime streçingu, ngritje peshash dhe ushtrimet kardiovaskulare. Ushtrimet e mesit për të rivendosur lëvizjen dhe forcën mund të jenë shumë të dobishme në lehtësimin e dhimbjes.
Operimi
Kirurgjia për dhimbjen e mesit duhet të konsiderohet vetëm kur mundësitë e trajtimit jokirurgjikal janë provuar dhe kanë dështuar. Është e mirë të provohen opsionet jokirurgjikale për 6 muaj deri në një vit, para se të merret në konsideratë kirurgjia.
