Nga Artan Fuga
Byreku në plazh është një sinfoni më vete. Trondit edhe vendasit, edhe shqiptarët jashtë kufijve, edhe turistët nga Europa Qendrore që vijnë si në jerm te sporteli i byrektores dhe kërkojnë të blejnë “byker”, “byker”.
Vijnë ashtu sikurse janë, me lëkurën e bardhë të trupit; me këmbët e gjata që përfundojnë në shputa të futura në sandale me rripa. Trupat gjak nga skuqja prej diellit.
“Byker!”
Byreku është një diversitet kulturor. Ushqimi ditor i njeriut në rrugë, me të ardhura të pakta.
Rivalizojnë tre lloje byreqesh.
Byreku tradicional i Durrësit dhe i plazhit. Me petë të holla dhe formë trekëndëshi barabrinjës, me përmasa të vogla, paksa i dendur në brumë, disi i trashë, është ose edhe i formatit më të madh, por më i hollë. Ka byrektore buzë xhadesë së plazhit ku petët tëhollen aty nga një brumë i bardhë dhe nga duar të shkathëta e të fuqishme zonjash me gishta të gjatë dhe me lëkurë të regjur. Këto kanë edhe klientët më të shumtë. Byreqet autoktone janë me mbushje të ndryshme. Dallojnë ata me gjizë ose me djathë, pastaj ka edhe me domate e me qepë, me mish, si edhe me spinaq.
Kurse lloj i dytë është byreku i shtëpisë si i thonë. Ai zakonisht ka formën drejtkëndëshe ose të rrumbullakët, është një byrek i madh ku pjesët priten me thikë përpara syve të klientit. Eshtë pak më i ujshëm se byreku autokton tradicional, pra më i rëndë. Ka më shumë përmbajtje brenda tij dhe petët janë të hapura gjerë e të mbivendosura përzjerë me shtresa mbi njera tjetrën. Ky lloj byreku është më shumë me spinaq, djathë, mish.
Këtë byrek si edhe atë të parin e konkuron byreku i ardhur nga vise të largëta shqiptare. Me brumë më të trashë, jo aq me petë. Shpesh herë ai e ka gjizën ose domaten përsipër, si edhe ka forma të spërdredhura.
Picat, ku tregun e përmbysin ato që vijnë nga guzhina e lokalit me emrin çuditërisht “Rexhep Taip Erdogan”, byreqet, sufllaqet, si edhe të ëmblat ku piketohen bakllavatë, kadaifrat, sheqerparet, formojnë ushqimin e ditës për mijëra e mijëra njerëz që shtyjnë ditën me pak lekë për ushqim.
