Nga Dino Buzzati
E ku do gjej një vend për të lënë makinën? Kam një makinë që e bleva me ulje çmimi, e mora para disa muajsh, ende nuk ia kam marrë dorën kushediseç, kurse vendqëndrime ka rreth gjashtëqindetridhjetëekatër kategori të ndryshme, janë një labirint ku do humbisnin dhe ata që janë ustallarë në timon. Vërtetë që në çdo mur do gjesh tabela treguese, por janë me përmasa të vockla për të mos cënuar vlerën historike si i thonë, të rrugëve të lashta. Pastaj hajde e dallo ndryshimet e vogla sipas ngjyrës apo vizatimit në to! Unë vij vërdallë duke kërkuar nëpër rrugëzat dytësore me barakën time ndërsa nga pas meje bëhen kapicë kamiona e furgona të cilët bulurijnë që t‘u hap rrugën. Ku është vendi? Tutje, si një mirazh liqenesh e shatërvanesh ndënë sy të një beduini të Saharës, shfaqet një anë e tërë shumë e gjatë e një goxha rruge plotësisht e lirë. Gënjim. Tamam pjesët e zbrazëta që duhet të na kënaqnin shpirtin janë më të dyshimta. Mos u lirua këtu?! Vë bast që do ketë ndonjë hile. Në fakt ajo është një zonë e ndaluar ngaqë aty ngrihet pallati i rrëmujshëm i Ministrisë së Tatimeve. Ta lesh makinën aty don të thotë të hash gjoba, të ta marrin fare, të të nxjerrin telashe që kërkojnë para dhe kanë siklete, në disa raste përfundon deri edhe në burg. Mirëpo herë pas here të zë syri makina të lëna atje pa problem, janë të pakta por sidoqoftë ka. Në përgjithësi janë vetura të bëra me porosi, pjesë që mbijetojnë falë pasurive të dyshimta, janë gjatoshe dhe me turinj të poshtër. Cilët janë pronarët e tyre, apo hajdutët e tyre? Janë viktimat e kësaj jete që s‘kanë më asgjë për të humbur, janë të dëshpëruarit që sfidojnë ligjin dhe tani s‘lenë gur pa luajtur.
Mbahu, ja, jo larg zyrës sime, në një rrugë dytësore, shquaj një kalim të ngushtë ku ndoshta edhe mund ta nxërë breshkën time. Bëj një manovrim tërë kujdes duke u sprapsur anash një veture të stërmadhe amerikane me ngjyrë të bardhë e të kuqe, një fyerje e vërtetë për mjerimin, në timon ndodhet i zoti me trup atleti, i cili duket përgjumësh, por e shoh tek më kontrollon me shikim armiqësor me qepallat pak të hapura, sikur ta prekja qoftë edhe hiç me prapakolpin tim të gjorë e të ndryshkur, mburojën e tij të kromuar, të blinduar, të fuqishme, të mbushur me topa pasqyrë, ndriçuesa e lloj xhinglash kur vetëm këto do mjaftonin me mbajt me bukë për dhjetë vjet një familje të tërë. Të them të vërtetën, makina po më jep tërë bashkëpunimin e mundshëm, zvogëlohet edhe më, hollohet, përdridhet, mban frymën, lëviz në majë të gomave. Pas shtatë përpjekjesh, qull në djersë nga tendosja e nervave, arrij më në fund të shtie kutiçkën time në hapësin e ngushtë. Jo për gjë, por një punë e përkryer. Më pas zbres nga makina, mbyll derën si fitimtar.
Një punonjës shërbimi me uniformë më afrohet: “Më falni, ju?”. “Unë çfarë?”. Ai bën me shenjë për nga një tabelë mikroskopike: “A dini të lexoni? Parkim i rezervuar. Vetëm për nëpunësit e Ordrek-ut”. Pak metra që aty në fakt është hyrja madhështore e shoqërisë gjigante. I nxirë në fytyrë hipi në makinë dhe me kujdes raskapitës arrij të dal që aty pa ndotur me prekjen time të pistë madhështinë e aeroplanmbajtëses amerikane. Nga qepallat pak të hapura shikimi i shoferit është therës tërë përçmim. U bë vonë. Duhet të isha në zyrë me kohë. Tërë ankth nis t’i marr rrugët një e nga një, në kërkim të një skute. Mirë që atje tutje një zonjë duket se po hipën në makinë. Ngadalësoj duke pritur që të niset për të marrë vendin. Një korr i tërbuar burish shpërthen menjëherë pas krahëve të mi. Kthej kokën pas dhe shoh fytyrën e skuqur të një kamionisti që nxjerr kokën më bret me fjalë fyese e poshtëruese dhe godet derën me grusht për ta bërë të zhurmshëm zemërimin e tij: O zot sa më urren. Jam i detyruar të eci. Dhe pasi bëj një rrotullim të plotë rreth e qark, kthehem aty ku isha, ajo zonja nuk është më, vërtetë, mirëpo në hapësirën e lirë dikush tjetër po e fut makinën. Përpara. Këtu qëndrimi lejohet vetëm gjysmë ore, atje vetëm në datat me numër tek (dhe sot është data 2 nëntor), atje vetëm për anëtarët e Klubit
Motormatik, atje prap qëndrimi është i lejuar vetëm për makinat e pajisura me lejen Z (entet shtetërore dhe parashtetërore). Dhe nëse unë bëj sikur nuk e di si rrufe do dalë dikush me kapelë ushtarake i cili më përze nga zona e vet. Janë rojet e vendqëndrimeve: burra të bëshëm, të gjatë, me mustaqe, për çudi të pakorruptueshëm dhe t‘u japësh ndonjë lekë nuk ka pikë kuptimi. Durim. Tani duhet të paktën të kaloj nga zyra për të lajmëruar. Roja i portës rri gjithnjë tek hyrja, do ndalem pak dhe do i shpjegoj si është puna. Pikërisht ndërsa po frenoj përballë hyrjes, sytë më zënë një vend të lirë në anë të trotuarit të krahut tjetër. Me frikë pres timonin duke rrezikuar të më bëjë sallatë orteku i makinave, kaloj rrugën, fluturimthi vë makinën. Një mrekulli. Qetësohem plotësisht. Deri në darkë e kam lejen të jetoj rehat, bile nga dritaria e zyrës mund ta shoh dhe kontrolloj makinëzën time. Tash më duket edhe e lezetshme, sikur buzeqesh, me sa duket gëzohet se ka dhe ajo vendin e saj në botë. Sigurisht që qe një rastësi e jashtzakonshme: tamam përballë pallatit ku punoj, mu në qendër.
Kurrë s‘duhet të dëshpërohemi në jetë. Kalojnë nja dy orë, përtej zhurmës së pareshtur të makinave më duket se kap një zë tërë nerva që vjen nga rruga. Me një parandjenjë të keqe dal në dritare. Oh, ma mori mendja: duhet të ishte diçka, e pata fare të lehtë. Nuk e vura re se atje ku lashë makinën, rrafsh me murin e shtëpisë, ndodhej një qepen, të cilin e kanë hapur dhe prej andej po del një kamion i vogël. Tre burra me kominoshe pune duke u çjerrë e mallkuar po e shtyjnë makinën duke e ngitur peshë me hove. Vetëm me forcën e krahëve e shkulin prej skutës së rehatshme, aq e lehtë është, dhe e shtyjnë më tutje që t‘i hapin rrugë kamionit. Pastaj ikin. Kështu makina ime ngel këlliç e braktisur në rrugë, duke penguar trafikun. Menjëherë bllokohet qarkullimi dhe dy policë rrugorë ia behën dhe i shoh që po shkruajnë në blloqet e tyre.
Zbres rrëmbimthi poshtë heq andej makinën, as vetë nuk e di si arrij tu shpjegoj policëve keqkuptimin dhe të mos marr gjobë. Mirëpo ta lë aty nuk mundem. Ja përsëri, i përpirë në vorbullën që vjen rrotull dhe nuk mund të ndalet kurrë sepse s‘ke ku të ndalësh. Jetë është kjo? Jepi pra për në periferi ku lufta është më pak e egër dhe ku ka më shumë vend. Atje ka rrugë ku gati s‘kalon kush, ashtu si kanë qënë rrugët në qendër kohëve të shkuara nëse është e vërtetë çfarë tregojnë të vjetërit. Por janë vende që janë larg dhe të shkretë. E për ç‘vlen makina nëse të duhet ta lesh aq larg? Po pastaj ç‘të bësh sonte?
Sonte do bjerë errësira dhe makinat do jenë të lodhura si ne, do ndjejnë nevojën e shtëpisë. Mirëpo garazhet janë plot. Pronarët, deri para pak kohësh ishin njerëz të sjellshëm dhe të përulur, të cilët ne mund t‘i shikonim njëlloj si veten tonë, janë bërë figura shumë të rëndësishme të cilëve nuk u afrohesh dot. Është gjë e madhe nëse flet me llogaritarët e tyre, apo me sekretarët apo me ndihmësit e tjerë, por edhe këta nuk janë më djaloshat që të shërbenin njëherë e një kohë. Nuk të buzëqeshin më, dëgjojnë rëndë rëndë lutjet tona qaramane. “Po a e dini?” të përgjigjen “se kemi nja njëzet e ca prenotime? Përpara jush, gjithsesi, e ka rradhën inxhinier Zolito, presidenti i FLAMit, është profesori Syphoneta, konti El Motero, baronesha Spiki”. Janë të gjithë emra të rëndësishëm, miliarderësh dhe të fuqishëm, kirurgë të dëgjuar, latifondistë, këngëtarë të famshëm, që m‘i thonë për të më trembur. Jo vetëm, por edhe kur nuk ma thonë, makinat e vjetra dhe shkatarraqe si kjo imja nuk i mirëpresin: dëmtohet nami mirë i “firmës”. Nuk keni vënë re ngërdheshjet me pështirë të rojeve te dera kur mbërrin në Grand Hotel ndonjë veturë e lodhur. Hajde pra, tutje lagjeve të periferisë nëpër fusha e korije edhe më larg, mbaj të shtypur deri në fund gazin e makinës me tërbim. Hapësirat bëhen gjithnjë e më të gjera dhe madhështore. Ja dhe kallamishtet. Ja dhe fillim i savanës, pastaj shkretëtira aty ku rruga humbet në pafundësinë e njëtratshme të rërërave. Alt, më në fund. Shoh përreth, nuk më kap syri kërkënd, asnjë shtëpi as edhe një shenjë jete.
Më në fund vetëm. Fik motorrin, zbres, mbyll derën. “Lamtumirë” i them “ ishe një makinëz e zonja, është e vërtetë, fundja të kam dashur. Më fal në po të braktis këtu, por sikur të të lija në një rrugë të banuar, herët a vonë do vinin të më kërkonin me një mal më gjoba. Dhe ti je e vjetër dhe e shëmtuar, më fal për sinqeritetin, tash askush nuk do të të donte”. Ajo nuk përgjigjet. Unë më këmbë nis të eci dhe mendoj: “Çfarë do bëjë këtë natë? Do të vijnë hienat? Do ta shqyejnë?” Është gati mbrëmje. Unë humba një ditë pune. Ndoshta më pret pushimi nga puna, nuk kam më takat. E megjithatë jam i lirë, më në fund i lirë! Eci duke u hedhur, çuditërisht gjymtyrët i ndjej të lehta, gati po kërcej. Urrah! Kthej kokën prapa, makina është atje në fund, e vockël, një buburrec i përgjumur në prehërin e zhveshur të shkretëtirës. Mirëpo atje tutje del një burrë. Është i gjatë me mustaqe, nëse s‘më bëjnë sytë, mban një kapele ushtarake. Ma bën me shenjë dhe gërthet, gërthet. Oh jo, boll. Unë eci me hapa të vegjël, unë vrapoj, vrapoj me trokth mbi këmbët e mia të moshuara, ndjehem pupël. Çjerrjet e rojes së mallkuar humbasin pak e nga pak prapa meje.
