Nga Aurenc Bebja
“Le Journal” ka botuar, të hënën e 6 prillit 1925, në ballinë, intervistën ekskluzive të romancierit dhe gazetarit francez Henri Beraud me Ahmet Zogun, zhvilluar asokohe në Tiranë, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Një intervistë me presidentin më të ri të Republikës më të re : Ahmet Zogu, kreu i Shqipërisë
[Nga i dërguari ynë special]
Kam kaluar disa orë në Tiranë, në kryeqytetin e Shqipërisë me z. Ahmet Zogu, presidentin më të ri të republikës më të re në botë. Ai është tridhjetë vjeç, një burrë i bukur, me fytyrën e një adoleshenti energjik dhe meditues. Në fytyrën dhe pamjen e tij ka diçka elegante, pak femërore, ndërsa nga shtati dhe ecja i ngjan një atleti.
Popullariteti i tij në Shqipëri është i madh, autoriteti i tij absolut.
“— Republika juaj, tha presidenti Ahmet Zogu, është paraardhësja e madhe. Shqipëria, ku asnjë e mirë nuk është aq e çmuar sa liria, e kthen vëmendjen e saj me besnikëri ndaj shtetit të Revolucionit. Ne e duam dhe e admirojmë Francën sepse nga ajo kemi marrë shembujt më të mëdhenj dhe mësimet më cilësore. Për më tepër, traditat e Francës, gjithmonë të përkushtuara për pavarësinë e popujve të shtypur, do t’i bashkëngjiten asaj kombet e reja ende delikate nga luftërat që i bëjnë ato të lira. Shqipëria demokratike dhe kalorësiake i kërkon, nëpërmjet zërit të presidentit të saj, një shkrimtari francez, t’i tregojë vendit të tij se miqësia jonë është e thellë, besnike dhe e sinqertë.
Aktualisht kemi dy kolegje franko-shqiptare. Ne po mendojmë të hapim nëntë — një në çdo prefekturë; — Pra, ne do të përgatisim të rinjtë tanë për kulturën franceze. Kjo vlen edhe për shkollat tona fillore, ku ne zhvillojmë mësimet në frëngjisht dhe shqip.
Jam i lumtur që kompania e parë metalurgjike e themeluar në tokën shqiptare dhe që punësoi shqiptarë, iu besua një kompanie franceze, e udhëhequr nga inxhinieri francez Fauché. Ky është vetëm fillimi.
Por, nga ana tjetër, ne dëshirojmë që Franca të jetë e interesuar për ne. Shqipëria meriton më shumë, pa dyshim, ashtu si shumë vende të largëta. Dhe pastaj, ne ndoshta jemi i vetmi shtet në univers që nuk kemi asnjë borxh, asnjë napoleon, asnjë kurorë, asnjë qindarkë !Kështu, sa i përket bashkëpunimit financiar të Francës dhe Shqipërisë, unë i bëj thirrje traditave bujare të Francës, mbrojtëse e republikave të reja — dhe kështu, dhe unë mund të zëvendësoj gjuhën e ndjenjave me atë të interesave (bashkëpunimit).”
***
Këto fjalë të presidentit Ahmet Zogu u adresohen veçanërisht atyre që i kuptojnë, nëse ata lexojnë me kujdes gazetat angleze dhe italiane. Gjithashtu, miqtë dhe aleatët tanë nuk hezitojnë të ndërhyjnë në shfrytëzimin e tokës dhe nëntokës shqiptare. Një arsye më shumë, për të dëgjuar te ne, me vëmendje, këto deklarata të kreut të ri të shtetit, të cilat unë mendoj se janë vendimtare.
Ne folëm pastaj për Parisin dhe letërsinë franceze. Z. Ahmet Zogu më nderoi duke më rrëfyer preferencat e tij.Ato m’u dukën të shkëlqyera. Ata dukeshin të shkëlqyera për mua. Miqtë e mi, dramaturgë dhe romancierë, do të kuptojnë skrupullin që më pengon të riprodhoj këtu lavdatat e presidencës. Mjafton, edhe një herë, të kujtojmë se ndikimi i vërtetë i mendimit francez jashtë vendit ushtrohet vetëm nga shkrimtarët, prestigji i të cilëve është i pakundërshtueshëm në vendin tonë.
Përveç kësaj, pas një momenti endërrimi, Z. Ahmet Zogu filloi të fliste përsëri. Unë ende e shoh atë, qëndrimin stoik dhe të qetë të tij. Në fytyrën rinore dhe serioze të tij, duket se një hije ka kaluar. E folura e tij është më e përzemërt, me një nuancë keqardhjeje. Ai më shtrin dorën dhe thotë :
“— Ejani sërish në Shqipëri. Ju e njihni miqësinë tonë. Ajo nuk mund të manifestohet nëpërmjet pasurisë. Ne jemi një popull i vogël…”
“— Ah! – i them – ju e dini, zoti president, se për gjërat e zemrës, ne francezët preferojmë cilësinë sesa sasinë.”
Dhe dola prej aty shumë shpejt. Jashtë, ndërsa dita po agonte, dëgjova një këngë të pikëllueshme…këngën e “Roufaïs”.
Nata po binte në Tiranë.
Henri Béraud
