Nga Artan Fuga
Pas humorit sportiv që më krijoi dje fjala e “leshtë” përdorur në takimin me ambasadorët që e kanë si një shpagë vjetore ardhjen një herë në vit nga “emigrimi” për t’u djersitur pak në një mjedis kritik, ka vend edhe për të thënë se me çfarë formule do t’i cilësoja arritjet e diplomacisë shqiptare në këto ta zemë dhjetë vitet e fundit.
Edhe shpagën edhe pagën e morrën dje! Jek e jek!
Ishte e këndshme fjala “të leshtë”, sepse në fakt në shqip, të paktën sipas dialekteve semantike, ajo fjalë nuk do të thotë tamam “të javashtë”. Gjyshi im për shembull fjalën “ai ose ajo është e leshtë”, nuk e përdorte kurrë për gratë ose zonjat. Për të gratë nuk ishin kurrë të leshta. Sigurisht, nuk është edhe te burrat kuptimi te leshi në kraharor që del në pah, ta zemë kur shkon në plazh dhe bën foto atje. I leshtë është edhe një burrë zakoni, një njeri i qendrueshëm, me vlera zakonore, i qetë, flegmatik, i fjalës, por edhe pak i trashë nga mendja, që i kupton gjërat me vonesë. Pak si gjedh mbuluar me lesh që shkon në grup dhe nuk ka fort individualitet. Me lesh si bagëtia e admiruar, jo pa lesh si gjarpëri, si ngjala, që janë kafshë të lëvizshme. “Ai është ngjalë, gjarpër”, versus “ai është i leshtë” – pra që shkon edhe në thikë për dobi të të zotit – kështu e kam marrë enciklopedinë e përkufizimit : “ai është i leshtë” – nga gjyshi im erudit për kohën e vet.
***
Por, poqese vijmë te përmbajtja duke i ikur semantikës formale të shqipes dialektore, pyetja se çfarë na ka sjell ne diplomacia këto vite, që sigurisht në fund fare varet edhe nga diplomatët që sikurse e gjithë burokracia shqiptare e republikës së vjetër vuan nga nepotizmi i thellë që sjell të gjitha veset e tjera të leshit, përgjigja do të ishte paksa ngurruese.
Me integrimin Shqipëri – Kosovë, kemi mbetur në vend, dhe as kemi ndonjë strategji nga të dy anët për të ecur drejt një hapjeje totale të paktën se për bashkimin as njera klasë politike dhe as tjetra nuk duket se ka pikën e interesit, ose nuk e përdor më këtë fjalë si të harruar.
Edhe njohja e Kosovës nga shtete të tjera ka mbetur në vend. Iku kjo.
Madje midis dy popullatave shqiptare këtej dhe andej Qafës së Morinës kanë nisur edhe ndjenja ftohtësie mos edhe rivaliteti që i ndjen sapo hyn në biseda të thella duke ngrënë ndonjë akullore kosovare në plazh apo edhe kur blen “fli” atje.
Ka zbythje vëllazërimi kombëtar.
Me Greqinë, e kam thënë, jemi pas edhe periudhës që diktatori e ravijëzoi te “Dy popuj miq” dhe u bënë kohë që as çështja e detit nuk është zgjidhur dhe as shkëmbime të fuqishme nuk ka pasur.
Grekët na kanë paralajmëruar se nuk do të na lënë të ecim drejt BE, a thua se ne jemi apo qenkemi Kali i Trojës.
Maqedoninë dhe Malin e Zi e kemi larg dhe shkëmbimet zyrtare me këto vende i kemi reduktuar me ministrat apo politikmarrësit shqiptarë atje.
A thua se jemi në kohën e etnive dhe jo të shteteve!
Seç na ka hipur një lloj deliri si komb që matemi me ShBA dhe BE, me Gjermaninë, se këto minishtetet fqinje as i vemë në kandar. Ka pasur të drejtë shkrimtari Ismail Kadare, kur dikur ka pas thënë se pashallarët shqiptarë donin hapësira perandorake për t’u shfaqur, dhe sfidonin ose të ishin te kamarja e turpit ose vezira perandorakë.
Biznese të fuqishme italiane, franceze, angleze, gjermane që të investojnë në Shqipëri – edhe këtu nuk ka pasur ndonjë hop. Por, kjo varet nga një ambasador “i leshtë” ose “i ngjaltë” po aq sa varet nxehtësia e temperaturave të motit nga xhezveja për kafe që ve në zjarr një ané te Qafa e Pazarit në Gjirokastër.
Ecuria drejt integrimit europian ? Zero përparime!
Na kërkojnë kushte pas kushtesh, ose thonë sikur kërkohen, por çështja është shumë e thellë.
Ka edhe ca analista që ecin pas berihajt, kur politikanët bëjnë humor sportiv se thonë se pas vetting-ut do të na pranojnë në BE. Dhe me vetting nuk kuptojnë atë që kërkohet pikërisht prej nesh, një REPUBLIKE TË RE, që e braktisi edhe opozita, e cila ka aq fuqi sa ka edhe Guomindani në Kinën që zhvillohet shpejt, jo në kohën e Can Kaj Shisë, a të Marshimit të Madh, por sot përpara partisë të fuqishme në pushtet atje, – por kuptojnë votime të thjeshta emrash nga emra të tjerë nepotikë.
Imazhi i Shqipërisë dobësuar fort. Ca nga që u shpallëm si republika e kanabisit, ca nga tonelatat e kanabisit të kapura nga kufijtë europianë, ca nga valët e të ikurve që krahasohen me sirianët e shkretë në kohë lufte dhe rrënimi total. Ky është imazhi që diplomacia jonë kulturore ka krijuar.
Grupe artistike nga jashtë, emra të mëdhenj arti nga jashtë, shkëmbime shkencore me jashtë?
Gjendje e mjeruar. Diplomacia kulturore në pikë të hallit.
Cdo shqiptar emigrant sot e di sesa i paguan ai ose ajo këto rezultate të diplomacisë së leshtë shqiptare.
Për të mos thënë arritjet zero që tregu i punës europian ta pranojë njeriun shqiptar që dëshiron të punojë atje. Më mirë pranojnë sirianët e largët që vijnë për t’u ngulur, sesa punonjësit sezonalë shqiptarë.
Shqiptarët në emigrim nuk diuan një ministër “të leshtë”. Ata kërkojnë të drejtën e votës në Atdhe, krejtësisht e mundur, krejtësisht brenda parametrave demokratikë europianë.
Jepuni atyre këtë të drejtë dhe do ta shihni se si do të ndryshojnë parametrat politikë dhe ekonomikë në Shqipëri. Sepse vendosja e një ministri si plotës i ministrit të jashtëm do të thotë që emigrantët të trajtohen si të huaj!
Por, ata janë fuqia më e madhe, kapitali më i fuqishëm human i atdheut.
Ja pse nuk janë ambasadorët thjeshtë ” të leshtë”, puna është se kemi një diplomaci “të leshtë”.
Sepse Perëndimi i ka integruar bukur mirë shqiptarët që kanë emigruar atje, i ka pranuar ata, i quan pjesë të vetën, por edhe pse ka pranuar shtetin shqiptar në Nato, ka dhënë qendrim pa vizë tremujor, një joshje e tentim i thjeshtë dhe për qëllime turistike, pra që u vlen më shumë të tjerëve sesa Shqipërisë që sheh paranë e saj të iki jashtë, nuk e ka pranuar ende shoqërinë shqiptare, politikën shqiptare, drejtësinë shqiptare, institucionet shqiptare, si të vetat. Jemi shumë larg dhe nuk shohim as dritë, as drejtim, dhe as hapa para.
Kjo duhet debatuar, pasi të pranohet. Por, poqese nuk pranohet, nuk ka ç’debatohet!
Mbledhja mbaroi, shpërndahuni pas takimit me Presidentin!
