Rrëfimi rrënqethës i Meno Dines/ Kur la oborret e Paramithisë në moshën 8-vjeçare për të mos u kthyer kurrë më. Masakrat e grekëve dhe gjermanëve ndaj popullsisë së Çamërisë dhe rruga e gjatë, e mundimshme drejt Shqipërisë.
Ishte vetëm 8 vjeç, kur e mori vesh se duhet të linte oborret e fëmijërisë së saj për të mos i parë kurrë më. Meno Dine, është e moshuara nga Çamëria, e cila rrëfen me emocione të rralla ditën kur e la Çamërinë. Ajo rrëfen me shumë emocion ditët e fundit në Paramithi, fjalën e atit të saj, kur kishte vendosur të largohej bashkë me familjen për tu nisur drejt Shqipërisë dhe brengën e madhe për kthimin në Çamëri.
“Nesër do të nisemi për në Shqipëri. Fshati u dogj i tëri nga gjermanët dhe grekët. Nuk mund të rrimë më këtu. Na dhimbset 
toka, Çamëria, por po na vrasin e po na presin. Duhet të shpëtojmë kokën.”
Dëgjoja fjalët e tim eti që, ndërsa bisedonte, me mbante në prehër dhe më shkuan lot nga sytë. Isha e vogël, por e kuptova se po iknim diku larg, tepër larg nga shtëpia ku kisha lindur dhe me të cilën me lidhnin aq shumë kujtime.
Në një intervistë për gazetën Illyria, në vitin 2008, Meno Dine, ka rrëfyer kujtimet e hidhura për Çamërinë. Ajo ka lindur në Paramithi, që dikur ishte pjesë e distriktit te Janinës. Ajo ishte vetëm 8 vjeçe, kur paraushtarakët grekë të gjeneralit Zerva masakruan rreth 600 pjestarë të komunitetit mysliman të njërit prej fshatrave më të rëndësishëm të Çamërisë. Burra, gra e fëmijë u shkuan në plumb pa mëshirë, ndërsa shumë prej tyre u torturuan barbarisht përpara ekzekutimit.
“I vetmi mashkull që mbeti gjallë në Paramithi nga masakra e 27 qershorit ishte babai i Tahir Muhedinit”, tregon e moshuara. Kjo, pasi një natë më parë, ai kishte shkuar si mysafir në një fshat tjetër, te daja e tij. Shumë prej familjarëve dhe të afërmve të mij u vranë, ndërsa ne morëm rrugën e kurbetit.
Ikja
“Në zbardhjen e ditës, pasi kishim përgatitur rroba e ushqime, se do të iknim në këmbë, burrat e fisit ngarkuan mushkat dhe morëm rrugën. Ishte shtator i vitit 1944 dhe ishte ende kohë lufte. Karvani i gjatë marshoi për javë e muaj të tërë. Shtëpia jonë dhe e xhaxhait kishim vetëm tre kuaj e mushka të ngarkuara. Ecnim e pushonin rrugës, gatuanin ato që kishin me vete. Ditët kalonin dhe njerëzit lodheshin nga marshimi i pafund. Gratë mbanin edhe rroba në krahë, por edhe fëmijët që kishin kopanec.
Pas javësh të tëra udhëtim, karvani mbërriti në fshatin Pul Fushë, ku ndenjën dy netë. Me pas, shkuam pranë kufirit greko-shqiptar në Sajadhë, ku ndenjën për tre muaj. Dimri hyri dhe kishim shumë ftohtë. Pas tre muajsh kaluam me varka për të shkuar në një fshat të Sarandës. Ndërsa niseshim, na dolën para grekët, të cilët me çengela tërhiqnin varkat tona. Na morën ushqimet, bizhuteritë e ç’kishim e na lanë të iknim. Isha fëmijë. Gjatë kohës që iknim natën me varka, unë mbaja duart në ujin e detit.”
Viktima e parë në tokën shqiptare
“Në tokën shqiptare vdiq e para nga të ftohtit kushërira ime, Havaja. Ishte vetëm 18-muajshe. Pas kësaj dolëm në Delvinë, ku ndenjëm rreth një javë. Qendruam në një shtëpi të djegur e të braktisur. Shtroje e mbuloje kishim jorganët e pajave, që grate kishin marrë me vete. Më kujtohet se ishin rroba të shtrenjta prej kadifeje e të qendisura me serm. Por, gjermani nuk na u nda edhe në Shqipëri. Një ditë erdhën dhe i vunë zjarrin shtëpisë, ku qëndronim. Rrobat tona u dogjën të gjitha dhe morëm sërish rrugën, këtë herë drejt Myzeqesë.”
Kthimi i ndaluar në Çamëri
“Po më djeg malli. Ta shoh edhe një herë atë vend, pa le të vdes. Por, ne nuk na duan në Greqi. Im bir ka kërkuar të marrë një vizë për të vizituar tokën e të parëve, por nuk e kanë lejuar.”
Brenga çame përvijohet në sytë e përlotur të 73-vjeçares, e cila për më shumë se 6 dekada nuk shikon dot vendlindjen e mohuar.
