Shqetësimet e qenies njerëzore që është e ballafaquar me zgjedhjet e tij. Dyshimet “a posteriori” që, përmes detajeve të vogla, rishkruajnë të shkuarën. Pamundësia për të parë drejt të ardhmes për shkak të një të tashmeje të mbushur me pikëpyetje. Burra dhe gra që kanë gjithnjë përshtypjen se janë në një udhëkryq të jetës së tyre. Duke zhvilluar këto tema Javier Marias bën hyrjen në skenën letrare spanjolle dhe ndërkombëtare. Shkruan romane tejet komplekse duke vënë në dukje pështjellimin e personazheve. Janë njerëz që me sa duket janë të instaluar, të integruar, por sakaq të hutuar në një botë ku dukja nuk përputhet me thelbin.
Është një luftë e brendshme ku protagonisti kap karakterin artificial, pa arritur të çlirohet, njëlloj si heroi i Një zemre të bardhë, 1992, një përkthyes që ka tendencën e keqe që të zhvoshkë gjithçka: martesën e tij, figurën e babait dhe të hallës së tij. Do të vrasë veten menjëherë pas udhëtimit të tij të muajit të mjaltit. Personazhet e Marias janë gjithnjë vëzhgues të hollë që shqyrtojnë me imtësi të tjerët me shpresën se do të kuptojnë veten e tyre. Në të vërtetë, duke hulumtuar mbi jetën e të tjerëve, duke i imagjinuar dhe duke i interpretuar përmes filtrit të eksperiencave të tyre, ata ngatërrohen sepse “sekreti” i natyrës njerëzore është i humnershëm dhe subjekti ka mijëra interpretime.
Tradhtia, dhuna, gjithçka që protagonistët refuzojnë, gjithçka që godet parimet e tyre mund të gjendet në shpirtrat më të pastër.
Gjatë një interviste, Marias shpjegon: “Mund të na ndodhë që të vihemi në provë dhe, në këtë rast, do ta kallëzonim? Do të vrisnim? Do të tradhtonim? Titulli Fytyra jote nesër (trilogji e publikuar më 2009) vjen prej këtej: askush nuk e njeh fytyrën e vet të vërtetë të sotme, dhe aq më pak atë të së nesërmes”. Është një vullnet koherence që shtyn Scianna-n të mos e fotografojë shkrimtarin. Fotografia e një fotografie. Një detaj i vetëm në një tërësi të pakapshme : dy sy me një shikim delikat na shohin pas një radhitjeje njerëzish me uniformë.
Përktheu: Bisej Kapo
