Nga Albinot Maloku
Dy vite më parë përpara se të nisej nga Tirana për në Beograd, vizita e Kryeministrit të Republikës së Shqipërisë, Edi Rama u bë dilema e kohës. Udhëtimi i fundit i një drejtuesi të lartë të shtetit shqiptar, para kryeministrit Rama, nga Tirana drejt Beogradit kishte ndodhur me 1946, dhe atë nga ish-diktatori Enver Hoxha. Kjo datë iu përplasë hundëve homologut shqiptar të Aleksandër Vuçiçit nga kundërshtuesit e kësaj vizite, për t’ia rikujtuar atij se nuk ka çfarë të kërkojë në Serbi.
2014’ta rrëshqit në historinë, e gjoja, fillimit të ndreqjeve të raporteve shqiptaro-serbe pavarësisht faktit se pas këtij viti e takimit të parë, asgjë e rëndësisë nuk u ndryshua në këto raporte.
Republika e Shqipërisë me Kushtetutë ia ka obliguar vetës kujdesin për shqiptarët që jetojnë edhe jashtë kufinjëve aktual politik e administrativ të saj. Veç vizitës e takimeve në Beograd me 2014, pa “Çelësin e Kryeqytetit” të Serbisë, kryeministri Edi Rama udhëtojë për në kryeqendrën e shqiptarëve brenda Serbisë, në Preshevë. Bisedoj me përfaqësuesit e shqiptarëve atje, mbajti një fjalim me plot pasion dhe premtues, por asgjë nuk ndryshoj. Shqiptarët në Serbi, konkretisht në Luginë të Preshevës ende vazhdojnë të përballën me probleme të iniciuara e të nxitura nga vet shteti ku ata jetojnë. Temat për problemet e shqiptarëve atje u ri-folën disa herë mes homologëve Rama-Vuçiç, mirëpo Serbia ngeli e njëjtë në raport me luginasit.
Kur është fjala për Republikën e Kosovës, edhe pse ajo tani është shtet, pa Shqipërinë çdo gjë do të ishte më e rëndë e shumë më ndryshe. Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë ia obligon kryeministrit Edi Rama, që edhe për shqiptarët e Kosovës sikur për ata në Luginë të Preshevës, në IRJ të Maqedonisë e në Mal të Zi të ketë zë e kujdes, porse tani me Kosovën shtet, e ka më të lehtë. Nisur nga ky fakt, pavarësisht fjalimeve përmbajtjesore që kryeministri Rama mund t’i ketë në Beograd, pa Kosovën dhe duke njohur mendësinë e politikës serbe mund të them se, kryeministri i Shqipërisë në Serbi nuk do të llogaritej as edhe për piktorë e lere më shqiptar e kryeministër.
Pas kthimit në Tiranë nga vizita e parë e kryeministrit Rama në Beograd, ai nga shqiptarët e Kosovës me eufori u konsiderua goxha trim. Titujt e medieve shpërthyen me vlerësime si “Rama ia tha në sy serbit Vuçiç: Kosova e pavarur”. Në atë kohë, me qetësinë më të madhe, këtë të thënë e kisha konsideruar vetëm si rikujtim i fakteve që dora e parë e Qeverisë së Shqipërisë po ia bënë dorës së parë të Qeverisë së Serbisë, gjashtë vite pasi Kosova e kishte shpallur veten shtet sovran e të pavarur, por asgjë më shumë.
Mendimin se kryeministri Edi Rama në Beograd (pa Kosovën), nga Serbia nuk do të llogaritej as edhe për piktorë e lere më shqiptar e kryeministër, e plotësojnë edhe lajmet që rrjedhin në opinionin publik pas çdo takimi të shokëve Edi Rama e Aleksandër Vuçiç. Krye-temë ngelet Kosova, kurse asgjë tjetër nuk merr vëmendje nga ajo çfarë thonë e bëjnë ata. E si në rastin me problemet e shqiptarëve të Luginës së Preshevës, edhe në rastin e temave për dhe rreth Kosovës, Serbia ngeli e njëjta.
Takimi i dytë mes kryeministrave të Shqipërisë e Serbisë ndodhi me 2015, kur Aleksandër Vuçiç nga “Nikolla Teslla” e Beogradit aterojë në “Nënë Tereza” të Tiranës. Pritja ishte në nivelin më të lartë të sigurisë e komoditetit. Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, në Tiranë, për asnjë moment nuk u ndje i provokuar, sikur këtë ndjesi e shfaqi kryeministri Aleksandër Vuçiç, në Beograd gjatë takimit të parë. Serbi në Tiranë foli me të njëjtën përmbajtje e ton në lidhje me Kosovën, e askush nuk u ndje i provokuar. Temat e njëjta, rezultatet hiq askund, madje as pas këtij takimi. Raportet Shqipëri-Serbi vazhdojnë të marrin në thua kur paraqitet Kosova. Ato pajtohen në mos-pajtim.
Sivjet ndodhi edhe takimi i tretë, mes të dy protagonistëve të takimeve të përmendura, vetëm se kësaj radhe takimi u realizua në margjinat e një konference të organizuar nga disa organizata jo qeveritare në Serbi. Forumi i Beogradit për Ekselencë Politike shfrytëzoj nga rasti i vullnetit të kryeministrave Rama e Vuçiç për takimin dhe realizoj projektin e konferencës, ku edhe folën nën drejtimin e profesorit të Universitetit të Kolumbias, Misha Glenny, të dy kryeministrat. Biseda mes homologëve u acarua, vetëm kur u fol për dhe rreth Kosovës. Edhe pas dy viteve të takimit në të njëjtin qytet asgjë nuk ndryshoj.
Pas Beogradit, shfaqja u dislokua në Nish, ku Serbia shfaqi interesim, siç ka pasur gjithmonë, e ky interesim është aksesi i saj në portin e Durrësit. Shefi i Qeverisë serbe u uroj mirëseardhje biznesmenëve nga Shqipëria, e u tha se ata mund të investojnë në Serbi, por harroj ta përmend se në po të njëjtin qytet, jo shumë kohë më parë, qytetari serb kishte sulmuar dyqanxhiun pse i kishte shitur një Coca-Cola me mbishkrim në gjuhën shqipe.
Mendimi im në vazhdimësi ka qenë se vizitat e Edi Ramës në Serbi nuk i shkojnë në interes aspak as Shqipërisë e as shqiptarëve. Në aspektin ekonomik, tani për tani Shqipëria nuk as kapacitetet të futet në konkurrencën e ngarkuar nacionaliste brenda tregut serb. Në çdo aspekt, takimet e ekzaltuara mes kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama dhe kryeministrit të Serbisë, Aleksandër Vuçiç ishin e janë të pa dobishme.
