Nga Ahmet Zani
Një breshkë e rrallë është gjetur në njërin nga stavnikët e Gjirit të Drinit. Breshka është e llojit kurriz-lëkurore (dermochelys coriacea). Kjo lloj breshke në dallim nga ajo e zakonshmja (caretta caretta) është shumë e veçantë për detet tona. Mjedisi i saj normal është oqeani dhe herë pas here individë të ndryshëm futen në Detin Mesdhe përmes Ngushticës së Gjilbraltarit.
Breshka kurriz-lëkurore njihet si breshka më e madhe që jeton në planetin tonë dhe si reptili i katërt më i rëndë pas tre lloje krokodilësh.
Emri kurriz-lëkurore rrjedh nga vetë anatomia e kësaj breshke e familjes dermocheylidae që është totalish e ndryshme nga ajo e 6 llojeve të tjera të familjes cheloniide që jetojnë sot. Ajo nuk ka një guaskë (zhguall) kockor, por karapaksi i saj mbulohet nga një lëkurë e fortë. Për pasojë, kjo breshkë nuk ka pllaka kurrizore, por kreshta gjatësore. Ushqimi i preferuar për këtë gjallesë mbetet kandili i detit për pasojë ajo mund të gjendet tek noton nga Oqeani i Ngrirë i Veriut deri në ujërat përreth Zelandës së Re.
Nuk ka ende evidenca të sakta për ekzistencën e plazheve folezuese në Mesdhe, megjithëse studiuesit janë të mendimit që një gjë e tillë mund edhe të ndodhë, por për këtë nevojiten kërkime dhe studime të mëtejshme.
Në dy nga plazhet më kryesore folezuese më të afërta me Mesdheun, Frenç Guajana (French Guyana) dhe Virxhin Ajlënds (Virigin Islands), gjatësia e harkuar e karapaksit (CCL) mesatare e një femre folezuese e raportuar nga Van Buskirk dhe Crowder është 157,4 dhe 153,6 cm. Ndërsa në zona të tjera individët folezues janë me përmasa të CCL më të madhe se 144 cm, ndaj edhe individi i kapur sot në Gjirin e Drinit me gjatësi 138 cm klasifikohet si individ që është në prag të maturimit.
Ky është individi i dytë i gjetur në këtë zonë dhe në ujërat shqiptare. I pari u kap më 1963 në Shëngjin nga një mjet peshkimi i njohur si tartakoçe dhe u balsamos nga Muzeu i Shkencave Natyrore Tiranë, ku edhe ndodhet aktualisht.
Breshka kurriz-lëkurore e kapur së fundi, u mor në studim nga prof. dr. Idriz Haxhiu, i cili njihet për kontributin e tij 50 vjeçar në studimin e herpetofaunës shqiptare dhe doktorantja Vilma Piroli që prej 6 vitesh merret me studimin e breshkave detare në Shqipëri.
Studiuesit thonë që arsyeja e ardhjes së kësaj breshke në ujërat tona mund të jetë vetë karakteri kozmopolit i kësaj breshke dhe lëvizja e saj në kërkim të ushqimit dhe Gjiri i Drinit njihet si një zonë e pasur me invertebrorë të tillë si kandili i detit. Por, studiuesit nuk mund të linin pa hedhur hipotezen që ky mund të jetë edhe një tregues i ndryshimit të balancave natyrore që po ndodhin në planetin tonë.
Breshka u mor në studim në mjediset e Qendrës për studimin dhe ndihmën e parë për breshkat detare në Patok, ku Shoqata Herpetofauna Shqiptare përmes një financimi të RAC/SPA, UNEP dhe mbështetjes së Ministrisë së Mjedisit e Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura po vë në zbatim projektin e monitorimit dhe ruajtjes së breshkave detare në vendin tonë për vitin 2016.
Kjo breshkë e rrallë për detet tona u markua dhe u rikthye sërish në det larg rrjetave dhe bregut me ndihmën e peshkatarëve të Patokut.
