Nga Ilir Levonja
Sapo mësoi që isha shqiptar, Xheni më thirri e më tha se dinte shqip. Nuk kish më shumë se dy orë që u njohëm. Do punonim bashkë. Mosha ime, flokë verdhë, sy bojëqelli, një përmbledhje mes vajzës gjermane dhe asaj irlandaze. Çova buzën në gaz duke i thënë se duhej të vinte nga Nju Jorku, aty ka shqiptarë në kuptimin e komunitetit. Dhe mua më ka rastisur shpesh me njujorkezë të më thonë që fqinji im është shqiptar, shoku i shkollës, i fëmijërisë etj. Kjo më ka krijuar një pandehmë të gjetur se ata amarikanë që vinë nga Nju Jorku medoemos duhet të dinë diçka për ne.
Xheni (Jenifer) pohoi me kokë dhe pa gajle më foli se si i dashuri i saj i parë kish qënë shqiptar. Tashmë jam mësuar me këtë që, i dashuri i parë apo i dytë. Qesha sërish pasi në kohën time dhe andej nga vija unë ishin kocepte që kishe frikë t’i çoje nëpër mend, jo t’i aplikoje. Nuk kishte dhe nuk ka femër në këmbë të flasi për të dashurin e parë. Sigurisht ka meshkuj me shumicë, por ata i përdorin në variantin e meritës, rrahjes së gjoksit. Shët, mbylle mëndjen dhe gojën. Një nga ato perversitet e kulturës sonë që, mbajmë mbuluar si puna e maces të pëgërat me hirin e vatrës. Po nejse, nuk është kjo tema e rrëfimit.
Xheni më zbrazi një vargan fjalësh të sojit, “o trap”, “pelë”, “truthar”, “dreq”, “buqe”, “kurva”, “koqja”, etj. Një arsenal nga ai koloriti me pështyma i joni për të rrëzuar tjetrin. Ngriva në vend. Kisha rastisur edhe më parë, kur një vajzë e re me prindër…, babai nga Shqipëria dhe mamaja amerikane, që një e më dy më thoshte “o zagar”, “o buqe”. Si përvojë nga grindjet e të mëdhenjëve. Dhe…, edhe pse kishin kaluar plot njëzetë e kusur vite, nga ndarja me sukses të plotë e shqiptarit me amerikanen, “zagari” dhe “buqja” nuk i iknin memories së saj. Sa të kem frymë më tha, nuk kam për t’i harruar. Biles kur dua t’i zbrazem ndonjë shoku a shoqe shkolle, kështu e mbyll…, “ik moj buqe e dreqit!” ose, “pusho ti zagar!”. Ndjeva një lloj përhumbje me përfundimin, se, ku mbaron të të mbajturit mend puna e shqiptarit. E burrit a njeriut të racës sonë. Ku mbarojmë e mbahemi mend si soj. Tek kjo lërishte poronomesh plot mllefe e pështyma.
Kur e pyeta Xhenin, se po ndonjë fjalë tjetër, më të hajrit, si mund ta them, a dinte. Dhe ajo mu përgjigj se, duke më thënë “shpit”. Mbeta, nuk po e gjeja. Më shkoi pandehma tek ajo sharja me rob a prag shpie. Shpit, me një fjalë shtëpitë. Po desh e i dha udhë vetë ajo duke shtuar, shpit i im. Atëhere u kthjellova, e kuptova e kishte fjalën për dhelet: “o shpirt”, “shpirti im” etj. Dhe vuri dorën tek gjoksi duke më folur anglisht “my hart”, “zemra ime”, ë? Pohova me kokë dhe kurioz e pyeta se, edhe kështu, “shpirti im” a “zemra ime”, i dashuri shqiptar i fliste? Jo, mu përgjigj dhe më shpjegoi se ishte gjyshja e tij. Biles nuk e kishte kuptuar dot asnjëhere faktin shprehimor të saj, kur sa herë që grindej me djalin dhe kjo mbyllej e mërzitur, rrinte pa ngrënë, gjyshja i afrohej dhe i thoshte: “eja, se ke gjithë ditën pa ngrënë”. Kjo nuk pranonte, kurse gjyshja duke e parë të mërzitur në kulm, ngulte këmbë, duke i thënë: “Të mërziti që më rëntë pika mua!” Dhe e fërkonte nga koka. Çfarë ishte kjo “më rëntë a më raftë pika” që gjyshja e merrte tek vetja? Ose e donte tek vetja si e si sytë e Xhenit të qeshnin? Kjo i kishte mbetur peng. Çfarë ishte kjo pika që gjyshja donte t’i binte, pikërisht për shkak të zënkave të tyre. Kurrë nuk ia kish mësuar domethënien.
Sigurisht në anglisht nuk ja përktheja dot pa i shpjeguar konceptin që kemi ne mbi pikën e diellit, kokës. Dhe që herë e përdorim si mallkim për tjetrin, por herë edhe për veten në kuptimin e një pendese, dhembshurie me plot keqardhje. Me një fjalë gjyshes i vinte keq për ty, të donte të shihte të qeshur, i shpjegova unë. Ndaj i merrte mbi vete fyerjet e nipit. Mallkonte veten si e si ti dhe nipi të ishit të lumtur. Xheni u gëzua si fëmijë dhe mbushi sytë me lot.
Kurse unë me mendjen time thashë shkoqur: “Dhëntë Zoti e Xheni nga sot e tutje të na mbaj mend për gjyshet e mira se sa fjalorin vulgar të nipërve tanë”.
https://www.facebook.com/ilir.levonja/posts/1716232795087570
