Javën e kaluar, kryeministri Edi Rama vuri në praktikë, atë që ishte diskutuar muajt e fundit, por se më shumë dukej si farsë, sesa debat politik. Mediat greke kanë ngritur alarmin se në kufirin e shtetit të tyre po vjen ‘Kolumbia’, duke theksuar se rrezikohet të rritet trafiku i kanabisit.
Revista greke “Magazine” shkruan se Rama ka hedhur në konsultim publik një projekt-ligj për legalizimin e prodhimit të kanabisit, për përdorim mjekësor e industrial, e hartuar nga Ministria shqiptare e Shëndetësisë, ndërsa pritet që në javët në vazhdim të hidhet për votim në parlament.
Rama këtë herë duket se nuk po luan blofin. Deputetët e opozitës e cilësuan vendimin si “çmenduri”. Sipas raportit të këtij viti të Zyrës së OKB-së për Drogën dhe Krimin, Shqipëria, me një popullsi prej 2.8 milionë banorësh, është vendi i shtatë në botë për sa i përket prodhimit dhe trafikimit të paligjshëm të kanabisit – pas Marokut, Afganistanit, Spanjës, Holandës. , Pakistani dhe Libani.
Në të njëjtën kohë, organet e ndjekjes greke po përpiqen të kuptojnë se çfarë do të thotë e gjithë kjo. Pjesa më e madhe e prodhimit shqiptar, pra shumë tonë në vit, trafikohet në Itali dhe Greqi. Në katër vitet e fundit në kufirin greko-shqiptar janë sekuestruar mbi 13 ton kanabis të papërpunuar.
Rrugët nga Kastoria dhe Janina konsiderohen si kalimet më të rëndësishme për trafikun e “mallit” në Europë, që përkthehet në miliona euro fitime në të dyja anët e kufirit.
Duke pasur parasysh treguesit e korrupsionit në Shqipërinë, por edhe përvojën e hidhur të fundit të Maqedonisë së Veriut për legalizimin e kanabisit medicinal, të gjithë janë dakord se e nesërmja në kufirin midis dy vendeve nuk do të jetë njësoj.
Korrupsioni dhe ekonomia reale
Në projektligjin e qeverisë Rama thuhet se “qëllimi i tij është të rregullojë dhe garantojë procesin e prodhimit të kanabisit, përpunimin e nënprodukteve të tij për përdorim mjekësor dhe industrial dhe eksportin e tyre”.
Sipas Ministrisë së Shëndetësisë, licencat që do të miratohen do të kenë një kohëzgjatje prej 15 vitesh, me të drejtë rinovimi. Çdo skemë investimi nuk do të mund të kultivojë më shumë se 150 hektarë në të gjithë vendin. Duhet të ketë “eksperiencë përkatëse në industri”, kapital fillestar 100 milionë lekë (rreth 850 mijë euro), të paktën 15 punonjës dhe gjithashtu t’i paguajë shtetit 1.5% të xhiros vjetore. Prodhimi dhe përpunimi i kanabisit do të bëhet nën mbikëqyrjen e shtetit.
“Është çmenduri”, komentoi Enkelejd Alibeaj , deputet i opozitës shqiptare.
“Edi Rama është i vetmi kryeministër në Europë, ish-ministri i të cilit u burgos për shkak të lidhjes së tij me organizata kriminale që merren me kanabis”, tha Alibeaj. “Por ai duket se ka harruar – ose pretendon se ka harruar – dhe tani nën maskën e rritjes së tij për përdorim mjekësor dhe industrial, ai po përpiqet të legalizojë prodhimin.”
Deputeti shqiptar i referohet Saimir Tahirit, ish-ministrit të Brendshëm, i cili u dënua për shpërdorim detyre, pas një operacioni të autoriteteve italiane për arrestimin e personave të afërt të tij. Ai u lirua nga akuzat për trafik droge, por korrupsioni në Shqipëri nuk është i vetmi problem.
Drogë në vend të perimeve
Ekonomia e kanabisit në Shqipëri është marramendëse. Ata që e njohin nga afër këtë fenomen, flasin për kohën para dhe pas bastisjes së Lazaratit.
Në vitin 2014, forcat speciale të policisë shqiptare pushtuan fshatin, i cili ndodhet rreth 30 kilometra nga kufiri grek. Pas një beteje që zgjati për ditë të tëra u sekuestruan 25 tonë kanabis, 90 mijë pemë hashash dhe 500 armë, përfshirë kallashnikovë dhe raketa antitank.
Prodhimi vjetor vetëm në Lazarat u vlerësua në 900 tonë, duke i sjellë ekonomisë vendase një xhiro prej 4.5 miliardë eurosh – në atë kohë rreth gjysma e PBB-së së Shqipërisë. Një raport i mëvonshëm i Iniciativës Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional vlerësoi ekonominë e kanabisit në Shqipëri në 2.2 miliardë euro. Njerëzit në Tiranë që folën për revistën greke ‘Magazine’0 janë dakord se vendimi i fundit i Ramës mund të jetë një përpjekje për të fituar vota nga njerëzit e punësuar në ekonominë e kanabisit.
Dhe më pas, ka gjasa të vendimi të favorizojë investitorët e huaj që do të mbërrijnë brenda natës në Tiranë, diçka si Eldorado e re, duke lënë jashtë loje prodhuesit e vegjël që mbajnë familjet e tyre me kanabis. Saimir Visha, kriminolog në Tiranë, ka shpjeguar për Revistën se është pozitiv për legalizimin e kanabisit mjekësor dhe industrial. “Të ardhurat nga taksat do të dalin për shtetin. Jam pozitiv edhe për legalizimin e përdorimit rekreativ”, tha Visha. Shqipëria ka ligjet më të rrepta të drogës. Dënimet arritën në 20 vjet dhe u bënë më të rënda pasi prodhimi u bë më masiv.
Ai shpjegon se familje të tëra fshatarësh, kryesisht nga veriu shqiptar, që kultivojnë kanabis në oborrin e shtëpisë së tyre, në vend të perimeve, shpesh sillen para gjykatave të Tiranës.
Parashikohen të njëjtat dënime si anëtarët e organizatave kriminale. “Legalizimi i kanabisit mjekësor dhe industrial duhet të shoqërohet edhe me ndryshime në kodin penal. Mbetem pozitiv për këto ndryshime”, tha Visha.
Monopoli dhe tregu i zi
Zef Preci, ekonomist dhe drejtues i Qendrës Shqiptare të Kërkimeve Ekonomike në Tiranë thotë se “Qeveria e zotit Rama po paraqet një skenar për fitimet e synuara në ekonomi, por besoj se do të dështojë”.
“Shqipëria nuk plotëson asnjë kërkesë minimale. E kam fjalën për një industri farmaceutike të zhvilluar, kontroll të plotë të qeverisë mbi territorin e vendit, nivel të ulët korrupsioni etj. E gjithë kjo mungon, për fat të keq, në rastin e Shqipërisë”, theksoi Preçi.
“Në Drejtësi, një nga termat më të dobishëm është de facto dhe de jure. Në Shqipëri kanabisi i paligjshëm, veçanërisht pas vitit 2016, është de fakto i ligjshëm”. Preçi kërkoi që të shikojmë me kujdes projektligjin që ka paraqitur Rama.
“Të krijohet përshtypja se gjithçka është gati dhe se e vetmja gjë që mungon është emri i kompanisë së huaj që do të “fitojë” këtë monopol shtetëror. Domethënë, nisma më shumë se sa do të kontribuojë në sigurimin e të ardhurave shtesë në buxhetin e shtetit, duket se kënaq interesat e fshehura të grupeve të interesuara për këtë aktivitet”, theksoi ai.
Ai solli shembullin e kanabisit medicinal në Maqedoninë e Veriut fqinje. Legjislacioni problematik në Shkup në fund favorizoi vetëm një nga 40 kompanitë e kultivimit të kanabisit, me rezultatin që prodhimi i ligjshëm – rreth 25 ton – ose po shuhet në magazina ose ka përfunduar në tregun e zi pas grabitjeve të çuditshme.
Përkatësisht, në Shqipëri, sipas Preçit, “ekziston rreziku i falimentimit dhe rrjedhimisht krijimi i stoqeve që nuk do të përthithen nga industria farmaceutike perëndimore, rreziku i grabitjes së prodhimit nga grupet kriminale dhe i eksportit të tij bazuar në rrjetet ekzistuese”. Në Ballkan ndoshta prodhohet më shumë sipërmarrje dhe inovacion sesa ne mund të konsumohet.
