…Tue kundrue ekspozitën – “Botticelli dhe Kërkimi i Hyjnores” – nji ekspozitë e hapun me 15 Prill 2017, në Muzeun e Arteve të Bukura në Boston, (Museum of Fine Arts, Boston).
Nga Ilir Seci
Stili i veçantë i mjeshtrit italian Sandro Botticelli, me figurat e zhdërvjellta plot jetë, që gjallnojnë ndër pëlhura, pat mbrritë me u ba simbol i Rilindjes Italiane dhe veprat e tij mbrritën me qenë nga ma të njoftunat në botë. Botticelli asht nji prej mjeshtrave që ka naltesue ma së shumti figurën e femnës në tanë artin figurativ botnor, prej Shën Mrisë së Virgjën e deri te Venusi, në tanë artin e tij, femna asht përjetësue si mishnim i Hireve, Finesës, Elegancës dhe Bukurisë. Mjeshtri Sandro Botticelli, që ka pasë si mecenë, (mbrojtës dhe përkrahës), familjen e fuqishme Medici, ka qenë i njoftun në pjesën ma të madhe jetës së tij, me përjashtim të vjetëve të mbrame të jetës, kohë kur pat lanë përgjysë, pa përfundue disa nga pikturat e tij, nji fazë kjo mjaft dramatike e jetës së tij. Deri në vjetët e mbrame, Mjeshtri krijoi pandërpremje, krijoi imazhet e Zojës së Shenjtë, imazhet e miteve te lashtësisë, ku gjithëherë dolën në spikamë figurat e prajshme të realizueme prej tij, figura engjëllore që kajherë janë në kontrast të plotë me kohën e trazueme, në të cilën u pikturuen, në kontrast me vuejtjet e përditshme të vetë autorit.
– “Botticelli dhe Kërkimi i Hyjnores” – asht nji ekspozitë e hapun në Muzeun e Arteve të Bukura në Boston, (Museum of Fine Arts Boston), nji ekspozitë që shpërfaq pikërisht ndryshimet në stilin krijues të gjigandit rilindas, Sandro Botticelli, ekspozitë, ku shpërfaqet ajo landë krijuese e nxjerrun në pahun e kontekstit te ndryshimeve socio-politike që ndodhen në Firence gjatë kohës së tij, ngjarje që gati e paten fshi e zhdukë përgjithmonë edhe vete krijimtarinë e këtij mjeshtri të madh.
Nji gja interesante lidhun me këtë ekspozite asht se, pamvarësisht nga fama e madhe e piktorit, kjo asht ekspozita e parë e madhe e veprës së Botiçelit realizue në Shtetet e Bashkueme te Amerikës. “Botticelli dhe Kërkimi i Hyjnores” asht nji ekspozitë që mblodhi bashkë 15 piktura nga Sandro Botiçeli, marrun me hua nga e famshmja “Galleria degli Uffizi”, në Firence, nga disa kisha dhe muzeume në Itali, si dhe nga muzeume tjera si Muzeu Isabella Stewart Gardner dhe Muzeu i Artit të Harvardit.
Në ekspozitë paraqitej edhe nji version i Venusit të famshëm të Botticelli-t, realizue diku nga vjetët 1484-1490, vepër kjo e marrun hua nga Galleria Sabauda e Torinos, pikturë që ekspozohet për herë të parë në Shtetet e Bashkueme. Në këtë kryevepër asht paraqite njani nga dy versionet e vetme ekzistuese të Venusit që Botticelli ka pikturue mbas kryeveprës “Lindja e Venusit” (1486), e cila gjindet në Firence në Galerinë Uffizi. Piktura e Venusit e ekspozueme në Muzeun e Arteve te Bukura në Boston paraqet Venusin të vetme, tue qëndrue në të famshmen “contrapposto pose” të njoftun prej artit italian. ku figurat jepen të hepueme pse peshën kryesore të trupit e kanë lshue mbi njanën kambë. Perëndesha asht e qetë, medituese, me flokët e gjata të mbledhuna që lshohen mbas shpine dhe i mbrrijnë deri nën brez. Kjo asht poza e paraqitun te “Lindja e Venusit” nji kryevepër e Botiçelit e realizueme në kulmin e karrierës së tij. Mendohet se ka qenë porositë nga familja Medici si nji dhuratë martese, sepse në atë kohë, pikturat e Botiçelit me temë mitologjike, me figura perëndish të zhveshuna ishin shumë të kërkueme.
Ma vonë në jetë, mjeshtri i kapluem nga devocioni fetar i pat denoncoue bash këto vepra si “pagane” dhe disa studiues mendojnë se edhe mund t’i ketë shkatërrue shumë prej këtyne pikturave të tij me subjekte pagane.
Botticelli leu në Firence në vjetën 1445 dhe studioi nën drejtimin e mjeshtrit Fra Filippo Lippi. Botticelli vjen në kohën e kulmit të Rilindjes, tue kenë bashkëkohës me Pietro Perugino, Domenico Ghirlandaio, Filippino Lippi, (djali i Fra Filippo-s), Cosimo Rosselli, Andrea del Verrocchio dhe Leonardo da Vinci. Botticelli pat gëzue patronazhin e Familjes Medici, falë përkrahjes së tyne në mesin e viteve 1480 Botticelli edhe pat pikturue nji cikël afreskesh për Kapelën Sistine.
Mirëpo fati i Botticellit ndrroi, kur Familja e fuqishme Mediçi u përzu prej Firences dhe sekti fetar apokaliptik i Fra Girolamo Savonarolas mori kontrollin e qytetit. Savonarola siç dihet ishte mbështetës i nji vizioni puritanik të shoqnisë dhe profetizoi ardhjen e nji përmbytje të madhe biblike në kjoftë se njerëzit nuk e shpëtonin veten nga tana mëkatet laike si dhe nga jeta me lukse te tepërta.
Asht kjo kohë, kur Botticelli bjen nën ndikimin e Savonarola-s dhe bahet pasues i zjarrtë i tij duke braktisë punimet me tematikë mitologjike. Në fakt, si shkruejnë disa studiues, na kurrë nuk kena me e ditë saktësisht se çfarë kryeveprash si “Lindja e Venusit”, mund të kenë përfundue në flakë në këtë faze të jetës së Mjeshtrit. Ekspozita “Botticelli dhe Kërkimi i Hyjnores”, difton bash njato ndryshimet në stilin e piktorit, mbasi ai pat hjekë dorë nga mënyrat e tij tokësore të pasqyrimit në art dhe nisi të përfshihet me zell në pasqyrimin e temave fetare. Nji nga subjektet ma të preferueme të Botiçelit ka kenë, “Virgjnesha dhe Fëmija”, që asht e paraqitun në këtë ekspozite.
Përdëllimin e tij fetar, mjeshtri ma së ploti e ka paraqite në punimin “Kryqëzimi Mystik”, (realizue rreth vitit 1500, pikturë e marrun hua nga Muzeu i Arteve të Harvardit), vepër ku theksohet nji ndjenjë krejt e ndryshme nga fryma e fillimeve, ma e errët, tue diftue me nota apokaliptike në pikturë mësimet e Savonarolas të vitit 1498, mbi përmbytjen biblike.
Krishti i kryqëzuem, ka në sfond nji re të zezë tymi që ngrihet e errët mbi qytetin e Firences, nji kumt i qartë mbi mëkatarët e zhytun në mëkate. Studiuesit kanë shkrue se në vjetët e fundit të jetës, Botticelli rrnoi në nji vorfni ekstreme. Sikur mos të ishin përkujdesun Mediçët për të, shkruejnë disa studiues, mjeshtri do kishte vdekun urie. Mbas vdekjes së Mjeshtrit me 1510, punimet e Botiçelit u harruen dhe ky mjeshtër gjigand nuk u rizbulue deri në shekullin e 19-të, kohë kur u zbulue nga mjeshtrat Dante Gabriel Rossetti dhe John Everett Millais, të cilët u mahnitën nga arti i tij. Mbas shekullit të njizetë emni dhe fama e Botiçelit mbrritën aty ku u takonte, aq sa midis viteve 1900 dhe 1920, për mjeshtrin Botticelli janë shkrue ma shumë libra se për çdo piktor tjetër.
Ekspozita “Botticelli dhe Kërkimi i Hyjnores”, që asht çilë me 15 Prill 2017 në Muzeun e Arteve të Bukura në Boston, ka me qenë e hapun deri më 9 korrik 2017.
