Një vendim për të rihapur dosjet e ngjarjeve të përgjakshme të vitit 1989 ka rizgjuar shpresat e rumunëve që morën pjesë në kryengritjen anti-komuniste dhe të atyre që iu vranë të afërmit
BIRN
Kur Gabriela Birbora humbi bashkëshortin e saj më 24 dhjetor 1989, ishte pak a shumë fundi i një epoke për të. Që atëherë, kjo vejushë që jeton në Resita, në Rumaninë perëndimore, ia dedikoi kohën dhe energjinë zbulimit të përgjegjësit për vdekjen e burrit të saj gjatë protestave në 1989 që sollën rrëzimin e regjimit komunist.
Në 1990, Zyra e Prokurorit Ushtarak hapi një hetim penal për këto ngjarje, por për vite çështja u zvarrit pa asnjë rezultat. Si pasojë, Birbora vendosi t’i drejtohet Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut, GJEDN. “Do të doja të mos isha përballur me këtë situatë. Do të doja që kriminelët [që i vranë burrin] të ishin gjetur dhe ndëshkuar që në 1990. Dua vetëm që ata të identifikohen dhe të më thonë çfarë dhe kush i nxiti të kryejnë vrasjen,” tha Birbora për BIRN.
Vitin e shkuar, GJEDNvendosi kundër Rumanisë në rastin Birbora, duke e urdhëruar atë t’i paguajë asaj kompensim për zgjatjen e procedurave kriminale.
Tetorin e shkuar, megjithatë, prokurorët rumunë i mbyllën të gjitha dosjet e lidhura me ngjarjet e 1989 duke thënë se ata nuk kishin prova për të ndjekur penalisht ndokënd, duke ia hedhur fajin e asaj që ndodhi ushtarëve që qëlluan njëri-tjetrin nga “dobësia dhe stresi”. Të mërkurën, megjithatë, Prokurori i Përgjithshëm, Bogdan Licu, e rihapi çështjen 26-vjeçare.
“Gjatë hetimit, nuk ishte kryer asnjë përpjekje për të përcaktuar aspektet kyçe të ngjarjeve në dhjetor 1989,” tha Licu. “Nuk u bë asgjë për të vendosur se kush hapi zjarr. Në shumicën e rasteve, nuk pati autopsi dhe nuk u dha asnjë justifikim për moskryerjen e tyre.”
“Plumbat e përdorur kundër viktimave nuk u morën, përkundër asnjë arsyeje… Qartazi, ata që qëlluan nuk janë identifikuar,” shtoi Licu. Prokurorët do të hetojnë gjithashtu nëse ngjarjet në dhjetor 1989 mund të klasifikohen si gjenocid.
Vendimi është mirëpritur nga ata që u përfshinë në ngjarjet dhe të afërmit e tyre. “Ne po prisnim që kjo të ndodhte. Sipas meje, ky është një ndryshim në sjellje [në nivel politik], që nuk është parë më parë,” tha Teodor Maries, president i lidhjes “21 Dhjetori”, që përfaqëson interesin e viktimave në revolucionin rumun.
Birbora e mirëpret gjithashtu vendimin. “Dosja e revolucionit duhet të hetohet, që ne – vejushat, fëmijët dhe prindërit tanë – të mos kenë më frikë. Dikush që ka kryer një krim pa u ndëshkuar nuk mund ta përsërisë pa frikë,” shtoi ajo.
Në dhjetor 1989, rumunët zakonisht pasivë u ngritën dhe i dhanë fund sundimit 25-vjeçar të Nikolai Çausheskut me gjak. Rreth 1166 njerëz u vranë gjatë revoltës dhe Çaushesku dhe gruaja e tij, Elena, u ekzekutuan në Krishtlindje pas një gjyqi të nxituar.
Shumë rumunë thonë se nuk u intereson më revolucioni i vitit 1989 sepse janë më të shqetësuar për problemet e përditshme. Sondazhet tregojnë se rreth gjysma e popullatës beson se jeta ishte më e mirë në periudhën komuniste, me standard më të mirë jetese dhe siguri pune. Më pak se çereku i rumunëve thonë se jeta u përmirësuar që kur u rrëzua regjimi i Çausheskut, megjithëse Rumania u anëtarësua në BE në vitin 2007.
