Nga Gert Hoxha
Kam shumë nostalgji dhe jam ende i dashuruar me një godinë të bukur që e njoha, qysh kur isha fëmi. Ajo si një gjyshe e urtë më tregoi duke injektuar në fshehtësi tek mua një sekret; “Liria ekziston”.
Në një kohë, kur liria kishte humbur dhe nuk dihej më asgjë për të, ajo më tregoi se liria ishte fshehur brenda saj. Në atë kohë nuk është se e njihja mirë jo lirinë, por pa e ditur as vetë unë isha duke jetuar me lirinë brenda një godine! Tingëllon pak absurde, por isha vërtetë i lumtur, kur rrija i mbyllur brenda saj. Kur dilja, më dukej sikur po kaloja në një botë tjetër që nuk kishte vend për mua. Pa atë muzikën e huaj me ngjyra plot që më rrënqethte të gjithë trupin, e cila këndohej nga jokëngëtarët. Pa ato veglat e ndryshme muzikore me tinguj të kristaltë, të cilat luheshin nga jomuzikantët. Pa ato kërcimet e huaja dhe magjike që vallëzoheshin nga jokërcimtarët. Pa ato gdhendjet në dru të disa emrave të huaj që nuk ja u dija përkthimin, por ja u njihja mirë ritmin, lëvizjet, zërat dhe muzikën që i dëgjoja vetëm brenda në godinë dhe mrekullonin ditët e mija. Jashtë godinës nuk është se nuk i shikoja këto fenomene, por ato nuk ishin të njëjtat. Më dukeshin pa jetë, të ftohta dhe të ngrira. Ato ishin pjesë e botës së jolirisë, e cila nuk pranonte t’i afrohej asgjë që ishte ndryshe nga ajo. Joliria, e cila dominonte botën jashtë e kishte mbyllur lirinë si në burg brenda një godine. Edhe vetë “gardianët” që punësoheshin aty, ishin të magjepsur nga liria dhe e njihnin mirë atë. Ata, ashtu si ne të “burgosurit”, ndiheshin të lumtur në godinë. Kur ne nuk zbatonim disa rregulla që vinin nga jashtë, ata na toleronin duke na lënë të kuptonim se ne ishim aty për të shijuar lirinë. Por, ama të ndaluar për ta nxjerrë përjashtë atë.
Në fakt, ata ishin mësuesit tanë për programin e ligjshëm që duhej zhvilluar në atë godinë. Pjesa e mbetur ishte e paligjshme, por legjitimitohej nga ne të lirët. Kishte mësues që në fshehtësi e kishin fshehur edhe në shtëpitë e tyre këtë frymë lirie dhe kur ne i vizitonim për sebepet e tyre habiteshin e ndiheshim si në godinën tonë. Shpesh së bashku ne, nxënësit e mernim me vete lirinë për ta shijuar edhe në shtëpitë tona, por pa e kuptuar as vetë që ky veprim po bëhej në fshehtësi. Kishte raste që ne zbuloheshim dhe kur shkonim në godinë mernim shumë qortime, për të cilat mësuesit ishin porositur për të na i dhënë. Ata i zbatonin urdhërat, por më pas na linin të vazhdonim persëri jetën ton të lirë brenda godinës. Përveç ndonjë rasti sporadik, ata ishin shumë të mirë me ne, sepse informacionet në dëmin tonë nuk paradilnin jashtë godine. Ne ndiheshim shum të lirë brenda saj. Naivë pa vetëdije, por ishim vetvetja. Mezi prisnim kohën për t’u mbyllur në godinë. Ajo na bëri të ndjejmë e të kuptojmë se liria nuk duhet kërkuar jashtë, por vetëm brenda nesh. Ajo na mësoi se liria nuk ekziston si bindje, por si ndjenjë dhe vetëm ndjenja nuk mund të shtypet. Këtij përjetimi i dhashë këtë formë në memorjen time disa vite më vonë, kur kuptova që liria ime mund të ishte prerë përgjysëm, por fati im ishte koha. Koha e la atë të vazhdojë në rrjedhën e saj pa u cënuar. Formës i dhashë më vonë lustrën, përsa i përket përjetimit shpirtëror.
Historia e vërtetë e pianistit që nuk doli kurrë nga anija e tij në filmin “The Legend of 1900” më ka intriguar gjithmonë për të bërë një paralelizëm midis anijes dhe godinës. Sigurisht që nuk kanë lidhje fare me njëra tjetrën, por unë mendoj se ngjasojnë tek ndjesia e fortë e lirisë shpirtërore, e cila edhe pse e kufizuar brenda një hapësire shumë të vogël në krahasim me botën, prevalon edhe mbi vetë realitetin.
Pianisti nuk e njihte botën dhe mbase analizoi se bota do të rrëmbente botën e tij. Ndërsa unë e njihja botën që priste të rrëmbente botën time, por nuk isha në gjendje të analizoja.
Godina ime quhej Shkolla e Baletit “Jordan Misja” Tiranë.
