Nga Artan Fuga
Sqaroj se fjala “Plehraxhi” është një fjalë shumë e dashur për mua.
Është një fjalë që në fëmijërinë time, aty nga vitet ’60, e përdornim pa të keq, me shumë dashuri, pikërisht për njeriun që mblidhte plehrat e lagjes.
Ai ishte pikë referimi për ne, njeriu nga më të rëndësishmit i jetës sonë, i respektuari i të gjithëve, i vetmi që hynte në oborret e shtëpive pa trokitur dhe pa marrë leje. Kur ndjenim një zhurmë te porta, gjyshja nxirrte kokën dhe kur e shihte thoshte: Mos kini merak, është plehraxhiu.
Jo rrallë fët e fët me xhezven në dorë dhe filxhanin te tjetra dilte dhe i jepte kafenë.
Të gjithë qentë e lagjes e njihnin gjithashtu, asnjëri prej tyre nuk i ulërinte ose e kërcënonte.
Ja përse, e donim shumë dhe nuk kishte të bënte emri i zanatit të tij me plehrat. Plehrat që bënin pjesë në emrin e tij të profesionit nuk e identifikonin atë si plehrë. Plehraxhiu ishte i kundërti i plehrave. Përkundrazi. Ashtu ishte shqipja e kohës, Furra – furrtari, biçikleta – biçikletaxhiu, teneqej- teneqexhiu, etj. Prapashtesa “xhiu” në atë kohë, në shqipen e butë të kohës, tregonte një zanatçi që merrej me përpunimin e objektit që përbënte pjesën e parë të emrit të zanatit.
Ai kishte arsye të ishte një profesionist i nderuar dhe shumë i dashur sidomos për ne fëmijët e kohës. Jo vetëm se gjyshet dhe gjyshërit tanë e respektonin shumë, por edhe sepse ai kishte disa veçori, disa privilegje, që askush nuk i kishte.
Ai ishte i butë dhe qejfpaprishur, jo si pastruesit e sotëm të shkallëve apo rrugëve që nga përbuzja e të tjerëve ose nga padrejtësitë që ndjejnë në lëkurë që u bëhen janë paksa agresivë dhe të lodhur.
Rropatet pastruesja jonë e shkallëve sepse nuk mbledh dot lekët e familjeve.
Jo, ai ishte i gëzuar me profesionin e tij të lartë.
Ecte lagjes i hipur në një karrocë prej druri të një madhësie të vogel, tërhequr nga një kalë i madh.
Ecte mbi qerre si Perandor, si Akil që i binte rretherrotull Kalasë të Trojës pasi kishte vrarë Hektorin, trupin e të cilit e tërhiqte zvarrë në pluhur, ishte një Mbret pers në ëndrrat tona,
vetë Perandori i Egjiptit, që sipër qerres bridhte ende në rrugët me kalldrëm.
Ai ishte kalorës.
Ne fëmijët kishim rast të njiheshim me anatominë dhe sjelljen e kalit vetëm kur kalonte plehraxhiu. Tak – tuk – tak – tuk bënin patkonjtë e kalit të mirëmbajtur mbi kalldrëmin e rrugës, dhe ato trokëllitje na kujtonin pastërtinë e rrugës, ndjenjen e detyrës, si edhe kohën që rridhte.
Kalin e tij e përkëdhelnim sepse ai ishte mësuar me ne dhe na njihte të gjithëve. Donim sa më shumë që plehraxhiu të bënte nga pak muhabet me prindërit dhe gjyshërit që ne të kishim mundësi ta përkëdhelnim kalin e tij, t’i fërkonim veshët e t’i jepnim ndonjë copë sheqerke.
Plehraxhiu hapte njërën kanate prej druri të qerres së tij dhe aty derdhte koshin e mbeturinave që nuk ishte i mbushur veçse shumë pak sepse ai kalonte përditë në rrugicë. I hidhte një pluhur të bardhë dizinfektues kazanit që ishte prej plastiku dhe jo prej metali të rëndë si këto koshat e llahtarshëm të sotëm, dhe pastaj me fshesën dhe lopatën e tij të bukur mblidhte të gjithë bizhdilat që ishin derdhur te pragu.
Kush bashkonte kalbësirat biologjike me qelqet në një kosh shihej si pervers, kriminel, idiot, veç të tjerash edhe sepse mund të vriste duart e plehraxhiut.
Shishet bosh i lanin dhe i dorëzonim në dyqan ne fëmijët.
Rrotat e qerres higjenike dhe ekologjike rrokulliseshin ngadalë mbi xhade. Karroja e vogël hynte në të gjithë skutat e lagjes dhe jo si sot ku ato makinat idiote që hanë gjithë ditën plehra dhe mut, madje në mënyrë perverse sepse e hanë ushqimin nga pas, atje ku njeriu ka jashtëqitjen, dhe bëjnë një krekëllime të tmerrshme.
I urrej ato makina sepse janë mendjemëdha dhe nuk pranojnë të hyjnë në lagjet e ngushta, por kalojnë vetëm në bulevarde. Na detyrojnë të bëjmë marathonë përpara sesa t’i çojmë plehrat te kazanat grekë, dhuratë e popullit grek për kombin shqiptar, që janë gati te sheshi qendror i qytetit.
Kali i plehraxhiut ishte shumë i pastër. Bajgat e tij kurrë nuk binin në tokë. Kishte pas një si torbë që quhej “Torba e bajgave” që mblidhte të gjithë jashtëqitjen e kalit të shkrete. Por, edhe kur ndonjë bajgë binte mbi kalldrem, ajo ishte shumë ekologjike, ngjyre jeshile, e plotë si top qëndronte në rrugë, kishe qejf ta shihje. Ishte si një pjesë natyre e pastër në qytet.
Plehraxhiu zbriste nga karroja e tij, merrte sfurkun a lopatën dhe e mblidhte qetësisht. “Po pse o i uruar ?”, i thoshte kalit me butësi dhe përkedheli sikurse nënat “shajnë” me përkëdheli bebet e vogla që kanë pshurrur pelenat me çiçin e tyre të pastër.
Dashuri e paparë.
Gjyshet nxitonin kush e kush t’i nxirrte plehraxhiut të lagjes kafenë turke, ndonjë gotë raki që ai e mblidhte në një shishkë të vogël që e fuste në gji, gjyshërit e qerasnin me cigare, nënat i përgatisnin ndonjë copë buke me çfarë të kishte mbetur nga dreka a darka, dhe ne fëmijët ushqenim kalin me lloj-lloj biskotash e karamelesh, me dorën drejt e në gojë të tij.
Gjithçka rridhte butë në jetën e plehraxhiut, diamanti i lagjeve tona me kalldrëm, miku ynë që e njihnim dhe na njihte me emër.
E kush di sot emrin e pastrueses së shkallës, të rrugës, të faturistit të dritave, të faturistes së ujit?
Vijnë e ikin si fantazma, askush nuk i sheh.
Kot i urrejnë, ku kanë faj ata. Ata janë gjynahqarë si ne.
Prandaj kur në vend të fjalës plehraxhi më thoni përdorni fjalën pastrues i rrugëve, teknik i pastërtisë, inxhinjer pastrimi, etj., më vjen t’ja plas gazit. Ata janë qenie të kepërdorura nga shoqëria jonë, të lodhur, të paguar si skllevër, po, po, qenie dembele, por a e dini se dembelizmi është shprehje e luftës së klasave???
Ata nuk e pastrojnë qytetin sepse e ndjejnë se qyteti nuk është i tyre, se qyteti i ka përjashtuar, se qyteti u hedh atyre në kokë të gjitha plehrat e padrejtësive të ndyra më keq se qeset me shalqi të kalbur në apartament prej dhjetë ditesh.
Ja pra se përse unë e përdor fjalën plehraxhiu, që në mendjen dhe kujtimin tim është edhe më e nderuar sesa fjala nënpunës, intelektual, militant, politikan, etj.
Nëpunësaxhiu.
Intelektualaxhiu.
Militantaxhiu
Politikanaxhiu.
INTERESAXHIU!
