Nga Viron Gjymshana
Kur në Bruksel hartohej Memorandumi për Çamërinë: “Vetëm kur pakica kombëtare çame në Greqi dhe ajo greke në Shqipëri do të gëzojnë të njëjtat të drejta, vetëm atëhere marrëdhëniet midis popujve grek dhe shqiptar, do të jenë vërtet të forta dhe të sinqerta.”
Kur në Kuvendin e Shqipërisë ishte në diskutim e sipër Rezoluta për Çështjen e Çamërisë, gjashtë eurodeputetë në Bruksel, kishin nisur përpjekjet për ta ndërkombëtarizuar Çështjen Çame, si çështje e të drejtave të njeriut. Ishte shkurti i vitit 2004, kur përmes një memorandumi drejtuar komisionierit të BE-së për marrdhëniet me jashtë, gjashtë eurodeputetët kërkonin që popullsia çame të lejohej të kthehej në trojet e veta në Çamëri. Propozimi drejtuar komisionerit të Bashkimit Europian, përgjegjës për marrëdhëniet me jashtë, Cris Patten, vinte nga eurodeputetët Marko Panela, Mauricio Turko, Marko Kapato, Xhanfranko del’Alba, Benedeto dela Vedova dhe Olivier Dypui. Në memorandumin e tyre, ata theksonin që vetëm, kur pakica kombëtare çame dhe ajo greke në Shqipëri do të gëzojnë të njëjtat të drejta, vetëm atëhere marrëdhëniet midis popujve grek dhe shqiptar, do të jenë vërtet të forta dhe të sinqerta.
Ishte koha, kur kishte nisur të trajtohej në kancelaritë europiane çështa e genocidit grek ndaj Çamërisë. Në fillim të vitit 2004, Grupi Ndërkombëtar i Krizave kishte publikuar një raport të detajuar rreth Çështjes së Çamërisë duke e cilësuar genocid ndaj popullësisë së Çamërisë, si jo një ikje e kësaj popullsie me dëshirën e saj, siç pretendonin eurodeputetët grekë.
Eurodeputetët Panela, Dypyi, Turko, Kapato, Del’Alba dhe Dela Vedova theksojnë se në qershor të 1944-ës, 44 mijë shqiptarë të besimit mysliman, u dëbuan me forcë nga tokat e tyre në Çamëri me akuzën se kishin bashkëpunuar me pushtuesit italianë dhe gjermanë. Për këtë akuzë, eurodeputetët i referoheshin raportit të Grupit Ndërkomnbëtarë të Krizave, ku përjashtohej kategorikisht pretendimi grek ndaj Çamërisë. Ata kishin evidentuar me dokumenta e fakte zyrtare genocidin grek ndaj popullsisë së Çamërisë. Ndaj dhe gjashtë eurodeputetët e kishin të qartë idenë, kur theksonin në Parlamentin Europian se dëbimi i popullsisë së Çamërisë, shënon edhe epilogun e genocidit të kësaj popullsie, të cilës, për më shumë, iu konfiskua gjithë pasuria, duke përfshirë këtu trojet e shtëpive, tokat bujqësore, bagëtitë e të tjera.
Edhe popullsia ortodokse çame që mbeti në Çamëri nuk gëzon dot të drejtat e njohura në vendet anëtare të Bashkimit Europian, në mënyrë të veçantë të drejtat e pakicave etnike dhe gjuhësore, siç është e drejta për të mësuar gjuhën shqipe në shkollat shqipe, të cilat janë të ndaluara nga shteti grek – shkruhet në këtë memorandum.
Vetëm në rast se dy pakicat kombëtare, në Greqi dhe Shqipëri, vihen në pozita të barabarta politikisht dhe juridikisht, vetëm atëhere ndërmjet dy popujve, shqiptar dhe grek, do të ekzistojnë lidhje miqësie të sinqerta dhe të qëndrueshme, vënë në dukje parlamentarët europianë.
Njëkohësisht eurodeputetët Panela, Dypyi, Turko, Kapato, Dela Vedova dhe Del’Alba i bëjnë thirrje përfaqësuesit të Komisionit Europian që të ndërmerren veprime konkrete me qëllim që popullsia çame e besimit musliman që është dëbuar nga Çamëria, të lejohet të kthehet në tokat e saj, të gëzojë të drejtat e rikthimit të pronës si dhe t’i njihet dhe të përfitojë dëmshpërblim për humbjet që ka pësuar gjatë gjithë këtyre viteve.
Në fund eurodeputetët kërkojnë që edhe për çamët ortodoksë që kanë mbetur në Çamëri, Komisioni Europian të ndërhyjë që edhe atyre t’u njihet e drejta e përdorimit të gjuhës shqipe në dokumentat zyrtare dhe që ky grup popullsie të gëzojë po ato të drejta që gëzon pakica greke në Shqipëri.
Memorandumi i eurodeputetëve të sipërcituar vjen disa ditë pas një prononcimi të një eurodeputeti katalan, Mayol Ribeiro, i cili ngrinte çështjen e mohimit nga shteti grek, të pakicave kombëtare në Greqi.
Njëkohësisht në një raport që pritet të publikohet në muajin mars nga Grupi Ndërkombëtar i Krizave, theksohet se politika e dëbimit të çamëve nga Greqia ka filluar të vihet në zbatim që në vitet ‘20 të shekullit të kaluar, pra shumë përpara Luftës së Dytë Botërore. Në raport pohohet se dëbimi i parë i çamëve nga vatrat e tyre u bë gjatë shkëmbimit të popullsive ndërmjet Greqisë dhe Turqisë së Ataturkut në vitet 1920. Grekët e Bosforit u vendosën atëhere në veriperëndim të Greqisë në tokat e çamëve myslimanë, të cilët qeveria greke i dëboi drejt Turqisë.
Por, në ndryshim nga parlamentarët europianë, Grupi Ndërkombëtar i Krizave vëren se: si shqiptarët e hershëm në Greqi, të njohur si arvanitas, ashtu edhe çamët ortodoksë, janë tashmë pothuajse të asimiluar në shoqërinë greke.
