Ndërmjet viteve 1934 dhe 1976, Suedia krijoi një plan eugjenik, bazuar në shkencën e biologjisë racore, me synimin për të “hequr qafe një lloj të caktuar njerëzish: ata më të dobëtit”.
Familja e Kjell Sundstedt nuk foli kurrë për momentin më të errët në të kaluarën e tyre.
“Ishte një sekret për të cilin askush nuk guxonte të fliste. Shoqërisë i vinte turp që njerëzit detyroheshin të sterilizoheshin”, tha drejtori shtatëdhjetë e një vjeçar për Euronews.
Ai as që e diskutoi këtë me familjen e tij, ndaj u trondit kur zbuloi se katër xhaxhallarët e tij ishin sterilizuar me forcë.
“Ata u sterilizuan sepse ishin të varfër. Krimi i tyre ishte varfëria”, shton ai.
Suedia krijoi një plan eugjenik, bazuar në shkencën e biologjisë racore, midis 1934 dhe 1976. Vendi i parë në Evropë që më vonë hoqi sterilizimin e detyruar, zbatoi një politikë sipas së cilës midis 20 dhe 33 mijë suedezë u detyruan t’i nënshtroheshin sterilizimit.
Viktimat ishin të reja dhe kryesisht gra, të cilat u gjykuan si “të pafuqishme”, “rebele” ose “të përziera”. Autoritetet suedeze besonin se po krijonin një shoqëri që do ta kishte zili e gjithë bota.
“Ata donin të hiqnin qafe një lloj të caktuar njerëzish: ata më të dobëtit”, thotë Sundstedt.
Edhe pse nëna e tij arriti të arratisej në kryeqytetin suedez dhe të shmangte sterilizimin, motra e saj May-Britt nuk ishte aq me fat.
Nëna e tyre vdiq kur Mai-Brit ishte shumë e re. Për shkak se familja e tyre ishte e varfër, shërbimi bashkiak i mbrojtjes së fëmijëve ndërhyri dhe i kërkoi asaj dhe vëllezërve e motrave të saj më të vegjël që ende jetonin në shtëpi që t’i nënshtroheshin një testi inteligjence.
“Gjatë kësaj periudhe ata besuan shumë në testet e inteligjencës, ishte shumë e rëndësishme për ta”, thotë Sundstedt. Këto teste kryesisht përbëheshin nga pyetje të bazuara në njohuri, dhe duke qenë se May-Britt dhe vëllezërit e saj ishin të varfër, ata nuk mund t’u përgjigjeshin atyre sepse nuk ndiqnin shkollën rregullisht.
May-Brit shënoi nën pragun e “inteligjencës normale” dhe për këtë arsye u klasifikua si “me mendje të dobët”. Si rezultat, ajo u dërgua në Nanilund, një azil mendor.
“Ajo konsiderohej se kishte një sëmundje mendore sepse protestonte vazhdimisht”, kujton regjisori.
“Edhe pse shpesh bënin teste të IQ-së gjatë kohës që ajo ishte në objekt, ata nuk mund të thoshin se kishin gabuar”, shton ai.
Të gjithë ata që dilnin nga qendra duhej të sterilizoheshin, ky ishte rregulli, ndaj e transferuan në një institucion tjetër dhe e dërguan për operacion.
“Babai i saj nuk donte që ajo të sterilizohej, ai ishte kundër, por nuk ndihmoi”, thotë Sundstedt.
Në atë kohë, programi shtetëror i sterilizimit nuk ishte sekret. Ajo u krye në dritën e një debati publik. Kishte “propagandë të madhe dhe pak kritika” në sytë e shoqërisë suedeze, thotë Vidmalm.
“Herman Lundborg, drejtor i Institutit Shtetëror për Biologjinë Raciale, kishte frikë nga një lloj “vetëvrasjeje racore” pasi njerëzit me gjene të këqija riprodhoheshin më shumë se klasa e mesme”, thotë ai.
Pas një hetimi parlamentar në vitet 1990, qeveria ofroi kompensim për viktimat e sterilizimit të detyruar. Ata krijuan një plan kompensimi financiar prej 175.000 korona suedeze (rreth 15.000 euro) për çdo viktimë.
Në total janë dhënë 3000 çështje dëmshpërblimi, një numër shumë i vogël krahasuar me numrin e personave që dyshohet se janë sterilizuar me forcë.
Ndërmjet viteve 1934 dhe 1976, Suedia krijoi një plan eugjenik, bazuar në shkencën e biologjisë racore, me synimin për të “hequr qafe një lloj të caktuar njerëzish: ata më të dobëtit”.
Familja e Kjell Sundstedt nuk foli kurrë për momentin më të errët në të kaluarën e tyre.
“Ishte një sekret për të cilin askush nuk guxonte të fliste. Shoqërisë i vinte turp që njerëzit detyroheshin të sterilizoheshin”, tha drejtori shtatëdhjetë e një vjeçar për Euronews.
Ai as që e diskutoi këtë me familjen e tij, ndaj u trondit kur zbuloi se katër xhaxhallarët e tij ishin sterilizuar me forcë.
“Ata u sterilizuan sepse ishin të varfër. Krimi i tyre ishte varfëria”, shton ai.
Suedia krijoi një plan eugjenik, bazuar në shkencën e biologjisë racore, midis 1934 dhe 1976. Vendi i parë në Evropë që më vonë hoqi sterilizimin e detyruar, zbatoi një politikë sipas së cilës midis 20 dhe 33 mijë suedezë u detyruan t’i nënshtroheshin sterilizimit.
Viktimat ishin të reja dhe kryesisht gra, të cilat u gjykuan si “të pafuqishme”, “rebele” ose “të përziera”. Autoritetet suedeze besonin se po krijonin një shoqëri që do ta kishte zili e gjithë bota.
“Ata donin të hiqnin qafe një lloj të caktuar njerëzish: ata më të dobëtit”, thotë Sundstedt.
Edhe pse nëna e tij arriti të arratisej në kryeqytetin suedez dhe të shmangte sterilizimin, motra e saj May-Britt nuk ishte aq me fat.
Nëna e tyre vdiq kur Mai-Brit ishte shumë e re. Për shkak se familja e tyre ishte e varfër, shërbimi bashkiak i mbrojtjes së fëmijëve ndërhyri dhe i kërkoi asaj dhe vëllezërve e motrave të saj më të vegjël që ende jetonin në shtëpi që t’i nënshtroheshin një testi inteligjence.
“Gjatë kësaj periudhe ata besuan shumë në testet e inteligjencës, ishte shumë e rëndësishme për ta”, thotë Sundstedt. Këto teste kryesisht përbëheshin nga pyetje të bazuara në njohuri, dhe duke qenë se May-Britt dhe vëllezërit e saj ishin të varfër, ata nuk mund t’u përgjigjeshin atyre sepse nuk ndiqnin shkollën rregullisht.
May-Brit shënoi nën pragun e “inteligjencës normale” dhe për këtë arsye u klasifikua si “me mendje të dobët”. Si rezultat, ajo u dërgua në Nanilund, një azil mendor.
“Ajo konsiderohej se kishte një sëmundje mendore sepse protestonte vazhdimisht”, kujton regjisori.
“Edhe pse shpesh bënin teste të IQ-së gjatë kohës që ajo ishte në objekt, ata nuk mund të thoshin se kishin gabuar”, shton ai.
Të gjithë ata që dilnin nga qendra duhej të sterilizoheshin, ky ishte rregulli, ndaj e transferuan në një institucion tjetër dhe e dërguan për operacion.
“Babai i saj nuk donte që ajo të sterilizohej, ai ishte kundër, por nuk ndihmoi”, thotë Sundstedt.
Në atë kohë, programi shtetëror i sterilizimit nuk ishte sekret. Ajo u krye në dritën e një debati publik. Kishte “propagandë të madhe dhe pak kritika” në sytë e shoqërisë suedeze, thotë Vidmalm.
“Herman Lundborg, drejtor i Institutit Shtetëror për Biologjinë Raciale, kishte frikë nga një lloj “vetëvrasjeje racore” pasi njerëzit me gjene të këqija riprodhoheshin më shumë se klasa e mesme”, thotë ai.
Pas një hetimi parlamentar në vitet 1990, qeveria ofroi kompensim për viktimat e sterilizimit të detyruar. Ata krijuan një plan kompensimi financiar prej 175.000 korona suedeze (rreth 15.000 euro) për çdo viktimë.
Në total janë dhënë 3000 çështje dëmshpërblimi, një numër shumë i vogël krahasuar me numrin e personave që dyshohet se janë sterilizuar me forcë.
