Vetëm 150 vjet më parë, veturat ishin një koncept i largët. Që atëherë, ne kemi kaluar nga karrocat me kuaj në automobila me motor gjersa kjo industri po zhvillohet, nga airbag dhe Bluetooth, e automjetet elektrike pa shofer sikur në filmat fantastiko-shkencor.
Deri në vitin 2050, numri i veturave në rrugë pritet të arrijë në tre miliardë.
Dhe me shumicën e popullsisë së botës që pritet të jetojë në qytete urbane deri atëherë, do të ketë një kërkesë në rritje për rrugë të zgjuara.
Rrugët tona do të duhet të rindërtohen, ashtu si vetë veturat.
Ndërsa shikojmë nga e ardhmja, CNN eksploron katër mënyra të mundshme se si do të evoluojë teknologjia e rrugëve.
Infrastruktura e inteligjencës artificiale (AI)
Nga asistentët e zërit tek algoritmet e mediave sociale, AI është bërë pjesë integrale e jetës sonë të përditshme. Dhe kur bëhet fjalë për qytetet, ai tashmë po luan një rol vendimtar me teknologjinë në kohë reale që mund të ndihmojë në informimin e masave dhe efikasiteteve të reja të sigurisë urbane – dhe shumë nga këto të dhëna vijnë nga rrugët tona, transmeton Telegrafi.
“Ne shohim mundësi të mëdha që përmes AI të përmirësojmë ofrimin e shërbimeve dhe rritjen e cilësisë së jetës”, thotë Chris Carson, themelues dhe CEO i Hayden AI me bazë në SHBA.
Softueri i perceptimit i fuqizuar nga AI, kap dhe analizon të dhënat nga rrugët e qytetit. Në vitin 2022, softueri u përdor në bashkëpunim me New York City Transit për të zbuluar parkimin e paligjshëm në korsitë e autobusëve.
Carson shton se sensorët e fuqizuar prej AI në qytete kapin gjithçka, nga shpejtësia e automjetit dhe vëllimi i trafikut deri te marka e modelit të veturave. Sensorët mund të analizojnë dhe optimizojnë rrjedhën e trafikut, të reduktojnë mbipopullimin dhe të minimizojnë aksidentet, të gjitha në kohë reale.
“Kjo teknologji përfundimisht do të revolucionarizojë mënyrën se si planifikuesit e qytetit dhe udhëheqësit e teknologjisë ndërtojnë qytetet inteligjente të së nesërmes”, thotë Carson.
Carlo Ratti, profesor i planifikimit urban dhe drejtor i Senseable City Lab të MIT, paralajmëron se paragjykimet e natyrshme për AI dhe mungesa e transparencës, mund të funksionojnë kundër interesave të qytetarëve. Megjithatë, ai pranon se rrjedha e paprecedentë e të dhënave do të ndihmojë në përmirësimin e jetesës urbane.
Rrugët e karikimit elektrik
Deri në vitin 2050, afërsisht gjysma e veturave në rrugë do të jenë elektrike. Kalimi nga automjetet me gaz në ato elektrike do të nënkuptojë një kërkesë të shtuar për infrastrukturën e karikimit.
Startapi teknologjik gjerman, Magment është një nga kompanitë kryesore të ndërtransferimit të energjisë pa tela, duke zhvilluar pllaka për transferim të energjisë – të bëra nga materialet e ricikluara – për t’u integruar në sipërfaqen e rrugës. Këto rrugë të elektrifikuara në teori do t’i lejojnë veturat elektrike të karikohen ndërkohë që ecin. Zbatimi i kësaj teknologjie mund të ndihmojë në zvogëlimin e shqetësimeve në lidhje me udhëtimet largëta që i pengojnë shoferët e veturave elektrike.
“Rrugët për karikim janë një komponent i rëndësishëm i tranzicionit drejt lëvizshmërisë elektronike dhe dekarbonizimit të sistemit të transportit”, thotë Ratti i MIT.
Përveç karikimit gjatë lëvizjes, presioni sipërfaqësor i veturave mund të shërbejë edhe si burim i energjisë së rinovueshme.
Marco Krieziu, drejtor komercial i kompanisë italiane 20energy, thotë se produkti i saj, LYBRA, “rikuperon energjinë kinetike dhe nxehtësinë nga kalimi i automjeteve mbi sipërfaqen e tij dhe e shndërron atë në energji elektrike që mund të konsumohet ose të kthehet në rrjet”.
Ratti paralajmëron se suksesi afatgjatë i këtyre teknologjive është i panjohur dhe se lehtësia e tyre do të kishte një kosto të madhe financiare. Megjithatë, ai me entuziazëm po e pret rezultatin se cilat inovacione të rrugëve me karikim do t’i rezistojnë kohës.
Mbrojtëse kundër diellit
Teknologjia e zgjuar e rrugëve të së ardhmes do të duhet gjithashtu të luftojë efektet e ndryshimeve klimatike, ndaj të cilave zonat urbane janë veçanërisht të prekshme. Nxehtësia bllokohet midis ndërtesave dhe përkeqësohet nga ndotja, duke krijuar atë që quhet efekti i ishullit të nxehtësisë urbane.
Në Phoenix, Arizona, qeveria lokale po zhvillon teknologji për ta luftuar këtë. Programi Pilot Cool Pavement është një mënyrë për të luftuar temperaturat në rritje në një nga mjediset më të nxehta urbane të Shteteve të Bashkuara.
Procesi përfshin spërkatjen e asfaltit me ujë. “Ai funksionon duke vepruar si një “mbrojtës kundër diellit” për rrugën, ndërsa reflekton në vend që të ruajë nxehtësinë”, shpjegon Heather Murphy, përfaqësuese e Departamentit të Transportit në Rrugën Phoenix, transmeton Telegrafi.
Qyteti pretendon se projekti ka parë një ulje prej 10,5 deri në 12 gradë Celsius të temperaturës në sipërfaqen e trotuarit që nga zbatimi i tij.
Megjithatë, Ratti është skeptik.
Ai argumenton se ndërsa është rënë dakord se trotuaret me ngjyrë të çelur reflektojnë nxehtësi, disa studime sugjerojnë se ajri në të vërtetë mund të bëhet më i nxehtë. Ai shton se në qytetet me diell si Phoenix, drita e reflektuar potencialisht mund të jetë shumë e ndritshme për shoferët dhe të kontribuojë në aksidente trafiku.
Rrugë modulare
Rrugët modulare janë projektuar për t’u çmontuar dhe rimontuar shpejt e shpejt.
Natyra e lëvizshme e rrugëve duke bashkuar copëza të asfaltir, do t’i lejojë qytetet të përshtaten shpejt me modelet e trafikut, nevojat e ndërtimit ose urgjencat. Falë PlasticRoad, ato tashmë po përdoren si shtigje për biçikleta dhe këmbësorë në Belgjikë dhe Holandë.
Ndërsa trotuari tradicional e drejton ujin e shiut në kanalizim, blloqet plastike të ricikluara të PlasticRoad kanë kanale të zbrazëta brenda për të kapur, filtruar dhe ruajtur ujin ose për ta dërguar drejtpërdrejt në tokë. Në këto kanale, gjithashtu mund të vendosim edhe kabllo telefonike dhe instalime elektrike.
Plastika e ricikluar mund të jetë më e qëndrueshme se trotuari i zakonshëm. Në Indi, një version i hershëm i rrugëve plastike nuk ka treguar shenja të konsumimit edhe dhjetë vjet pas ndërtimit të parë, sipas një studimi të vitit 2012.
Carlo Ratti Associati, firma globale e dizajnit të Ratti-t, gjithashtu bashkë-zhvilloi një prototip rruge, në të cilin blloqet gjashtëkëndore mund të zhvendoseshin ose zëvendësoheshin brenda disa minutave për të ndryshuar funksionin e një rruge.
Trotuari me shumë qëllime, për shembull, mund të shërbejë si rrugë gjatë kaosit automobilistik në mëngjes dhe si fushë basketbolli në mbrëmje.
Qytetet me popullsi të dendur duket se në të ardhmen do të kenë nevojë për rrugë të tilla që mund t’i ndërrohen shërbimet brenda dite.
Me teknologjinë inteligjente të rrugëve si kjo që është ende në fazat e hershme të zhvillimit, Ratti thotë se çelësi për të shmangur dështimet është mbajtja e qytetarëve të angazhuar. “Ata duhet të jenë ata që do të vendosin se në çfarë lloj qyteti duan të jetojnë nesër”.
Vetëm 150 vjet më parë, veturat ishin një koncept i largët. Që atëherë, ne kemi kaluar nga karrocat me kuaj në automobila me motor gjersa kjo industri po zhvillohet, nga airbag dhe Bluetooth, e automjetet elektrike pa shofer sikur në filmat fantastiko-shkencor.
Deri në vitin 2050, numri i veturave në rrugë pritet të arrijë në tre miliardë.
Dhe me shumicën e popullsisë së botës që pritet të jetojë në qytete urbane deri atëherë, do të ketë një kërkesë në rritje për rrugë të zgjuara.
Rrugët tona do të duhet të rindërtohen, ashtu si vetë veturat.
Ndërsa shikojmë nga e ardhmja, CNN eksploron katër mënyra të mundshme se si do të evoluojë teknologjia e rrugëve.
Infrastruktura e inteligjencës artificiale (AI)
Nga asistentët e zërit tek algoritmet e mediave sociale, AI është bërë pjesë integrale e jetës sonë të përditshme. Dhe kur bëhet fjalë për qytetet, ai tashmë po luan një rol vendimtar me teknologjinë në kohë reale që mund të ndihmojë në informimin e masave dhe efikasiteteve të reja të sigurisë urbane – dhe shumë nga këto të dhëna vijnë nga rrugët tona, transmeton Telegrafi.
“Ne shohim mundësi të mëdha që përmes AI të përmirësojmë ofrimin e shërbimeve dhe rritjen e cilësisë së jetës”, thotë Chris Carson, themelues dhe CEO i Hayden AI me bazë në SHBA.
Softueri i perceptimit i fuqizuar nga AI, kap dhe analizon të dhënat nga rrugët e qytetit. Në vitin 2022, softueri u përdor në bashkëpunim me New York City Transit për të zbuluar parkimin e paligjshëm në korsitë e autobusëve.
Carson shton se sensorët e fuqizuar prej AI në qytete kapin gjithçka, nga shpejtësia e automjetit dhe vëllimi i trafikut deri te marka e modelit të veturave. Sensorët mund të analizojnë dhe optimizojnë rrjedhën e trafikut, të reduktojnë mbipopullimin dhe të minimizojnë aksidentet, të gjitha në kohë reale.
“Kjo teknologji përfundimisht do të revolucionarizojë mënyrën se si planifikuesit e qytetit dhe udhëheqësit e teknologjisë ndërtojnë qytetet inteligjente të së nesërmes”, thotë Carson.
Carlo Ratti, profesor i planifikimit urban dhe drejtor i Senseable City Lab të MIT, paralajmëron se paragjykimet e natyrshme për AI dhe mungesa e transparencës, mund të funksionojnë kundër interesave të qytetarëve. Megjithatë, ai pranon se rrjedha e paprecedentë e të dhënave do të ndihmojë në përmirësimin e jetesës urbane.
Rrugët e karikimit elektrik
Deri në vitin 2050, afërsisht gjysma e veturave në rrugë do të jenë elektrike. Kalimi nga automjetet me gaz në ato elektrike do të nënkuptojë një kërkesë të shtuar për infrastrukturën e karikimit.
Startapi teknologjik gjerman, Magment është një nga kompanitë kryesore të ndërtransferimit të energjisë pa tela, duke zhvilluar pllaka për transferim të energjisë – të bëra nga materialet e ricikluara – për t’u integruar në sipërfaqen e rrugës. Këto rrugë të elektrifikuara në teori do t’i lejojnë veturat elektrike të karikohen ndërkohë që ecin. Zbatimi i kësaj teknologjie mund të ndihmojë në zvogëlimin e shqetësimeve në lidhje me udhëtimet largëta që i pengojnë shoferët e veturave elektrike.
“Rrugët për karikim janë një komponent i rëndësishëm i tranzicionit drejt lëvizshmërisë elektronike dhe dekarbonizimit të sistemit të transportit”, thotë Ratti i MIT.
Përveç karikimit gjatë lëvizjes, presioni sipërfaqësor i veturave mund të shërbejë edhe si burim i energjisë së rinovueshme.
Marco Krieziu, drejtor komercial i kompanisë italiane 20energy, thotë se produkti i saj, LYBRA, “rikuperon energjinë kinetike dhe nxehtësinë nga kalimi i automjeteve mbi sipërfaqen e tij dhe e shndërron atë në energji elektrike që mund të konsumohet ose të kthehet në rrjet”.
Ratti paralajmëron se suksesi afatgjatë i këtyre teknologjive është i panjohur dhe se lehtësia e tyre do të kishte një kosto të madhe financiare. Megjithatë, ai me entuziazëm po e pret rezultatin se cilat inovacione të rrugëve me karikim do t’i rezistojnë kohës.
Mbrojtëse kundër diellit
Teknologjia e zgjuar e rrugëve të së ardhmes do të duhet gjithashtu të luftojë efektet e ndryshimeve klimatike, ndaj të cilave zonat urbane janë veçanërisht të prekshme. Nxehtësia bllokohet midis ndërtesave dhe përkeqësohet nga ndotja, duke krijuar atë që quhet efekti i ishullit të nxehtësisë urbane.
Në Phoenix, Arizona, qeveria lokale po zhvillon teknologji për ta luftuar këtë. Programi Pilot Cool Pavement është një mënyrë për të luftuar temperaturat në rritje në një nga mjediset më të nxehta urbane të Shteteve të Bashkuara.
Procesi përfshin spërkatjen e asfaltit me ujë. “Ai funksionon duke vepruar si një “mbrojtës kundër diellit” për rrugën, ndërsa reflekton në vend që të ruajë nxehtësinë”, shpjegon Heather Murphy, përfaqësuese e Departamentit të Transportit në Rrugën Phoenix, transmeton Telegrafi.
Qyteti pretendon se projekti ka parë një ulje prej 10,5 deri në 12 gradë Celsius të temperaturës në sipërfaqen e trotuarit që nga zbatimi i tij.
Megjithatë, Ratti është skeptik.
Ai argumenton se ndërsa është rënë dakord se trotuaret me ngjyrë të çelur reflektojnë nxehtësi, disa studime sugjerojnë se ajri në të vërtetë mund të bëhet më i nxehtë. Ai shton se në qytetet me diell si Phoenix, drita e reflektuar potencialisht mund të jetë shumë e ndritshme për shoferët dhe të kontribuojë në aksidente trafiku.
Rrugë modulare
Rrugët modulare janë projektuar për t’u çmontuar dhe rimontuar shpejt e shpejt.
Natyra e lëvizshme e rrugëve duke bashkuar copëza të asfaltir, do t’i lejojë qytetet të përshtaten shpejt me modelet e trafikut, nevojat e ndërtimit ose urgjencat. Falë PlasticRoad, ato tashmë po përdoren si shtigje për biçikleta dhe këmbësorë në Belgjikë dhe Holandë.
Ndërsa trotuari tradicional e drejton ujin e shiut në kanalizim, blloqet plastike të ricikluara të PlasticRoad kanë kanale të zbrazëta brenda për të kapur, filtruar dhe ruajtur ujin ose për ta dërguar drejtpërdrejt në tokë. Në këto kanale, gjithashtu mund të vendosim edhe kabllo telefonike dhe instalime elektrike.
Plastika e ricikluar mund të jetë më e qëndrueshme se trotuari i zakonshëm. Në Indi, një version i hershëm i rrugëve plastike nuk ka treguar shenja të konsumimit edhe dhjetë vjet pas ndërtimit të parë, sipas një studimi të vitit 2012.
Carlo Ratti Associati, firma globale e dizajnit të Ratti-t, gjithashtu bashkë-zhvilloi një prototip rruge, në të cilin blloqet gjashtëkëndore mund të zhvendoseshin ose zëvendësoheshin brenda disa minutave për të ndryshuar funksionin e një rruge.
Trotuari me shumë qëllime, për shembull, mund të shërbejë si rrugë gjatë kaosit automobilistik në mëngjes dhe si fushë basketbolli në mbrëmje.
Qytetet me popullsi të dendur duket se në të ardhmen do të kenë nevojë për rrugë të tilla që mund t’i ndërrohen shërbimet brenda dite.
Me teknologjinë inteligjente të rrugëve si kjo që është ende në fazat e hershme të zhvillimit, Ratti thotë se çelësi për të shmangur dështimet është mbajtja e qytetarëve të angazhuar. “Ata duhet të jenë ata që do të vendosin se në çfarë lloj qyteti duan të jetojnë nesër”.
