shkruan Fahri Xharra
Nëse e shikojmë hartën e mëposhtme, do e shohim shtrirjen e Kulturës së Vinçes, e cila dikur para 8 mijë vitesh lulëzonte në tokat tona. Ishte ende koha e pellazgëve. Përafërsisht, sipas hartës së punuar nga gjermanët ajo mbulonte një pjesë të tokave të Panonisë (sot Hungaria), tokave shqiptare sot (Serbia), Kosova, Maedonia Veriore dhe ajo Jugore dhe një pjesë të Shqiperisë së sotme dhe zgjatej deri në Selanik (Greqia e sotme).
Kultura e Vinçes është një kulturë që ende nuk përmendet nga studiuesit shqiptarë, ende nuk është punuar asgjë në zbardhjen e saj. Vetëm të ju rikujtoj që “Mbretëresha në fron” e gjetur në tokat e Ulpianës i takon asaj kulture të asaj kohe.
Një gjë më brengos, se përse në Kosovë kemi aq pak gjetje arkeologjike të asaj periudhe mbi 8 mijë vjeçare, përderisa në Serbinë e sotme ka shumë vende, ku zbulohen artefaktet nga ajo kulturë dhe jo vetëm që artefaktet ruhen me xhelozinë më të madhe, por edhe vendi i gjetjeve është i mbrojtur nga shteti serb. E keqja për ne është se ajo kulturë në botën e arkeologjisë konsiderohet serbe.
Nuk mund ta kuptoj, një shtet që pësoi në katër luftëra, një shtet i lindur pas Kongresit të Berlinit (1878), ka kohë edhe për nëntokën e saj me hulumtime të vazhdueshme?
E keqja në këtë mohim të vetvetes është që dikush tjetër po i rritë vjetërsinë vetes dhe po e “merr” përsipër djepin e djepin e civilizimi. Ja një titull i një botimi serb: “Осам миленијума српског порекла- Најстарије српско порекло” ( Tetë mileniume të prejardhjes serbe – origjina serbe më e vjetra).
Dhe ne prapë vazhdojmë me heshtjen tonë!
Në shtypin serb e lexova një shkrim me titull: “Figurina iz Vitkovačkog polja, stara 7.000 godina, dobila ime Vita” – Figurina e rrethit të Vitkovcit, e vjetër 7000 vjet u emërtua Vita”.
“ Perëndesha Vita” e gjetur afër qytetit të Aleksandrocit, dikur i populluar me shqiptarë të besimit katolik, Kelmendësve (deri me 1878)
Shikoni në hartën e Serbisë, Aleksandrovci se sa afër Kosovës është (i shënuar me të kuqe).
Serbët shkruajnë: Kjo statujë e paraqet shembullin më monumental të figurinave, e cila me madhësinë e saj prej 54,1 cm është stueta më e madhe e këtij tipi, e cila daton nga periudha 5500 deri 4750 para epokës sonë. (Ova statua predstavlja jednu od najmonumentalnijih primeraka vinčanske figuralne plastike, a svojom visinom od 54,1 cm predstavlja najveću do sada pronađenu statuu ovog tipa, koja se datuje na period od 5500. do 4750. godine P. N. E. https://www.ekapija.com/neës/3188809/figurina-iz-vitkovackog-polja-stara-7000-godina-dobila-ime-vita)
Fushat e Vitkovcit me arsye të plotë janë kthyer në fokusin e ekspertëve të arkeologjisë; aty në vitin 1969 është gjetur skulptura antropomorfe që është quajtur “Lady of Aleksandrovac”, tjerat “Venusi i Zhupes” “Madame de Vinkovov” dhe “ Madame de Vençac”.
Serbët nuk rrijnë duarkryq, por gjetjet i ekspozojnë në muzeumet më reprezentative të Anglisë dhe Danimarkës. Zbulimi i “Perëndeshës “Vita” ka pasur një jehonë të madhe në qarqet profesionale.
Një pyetje: Si sheh bota Serbinë? Qendër e historisë së lashtë Ballkanit!
Ju kujtohet , gjatë ndërtimi të Rrugës së Kombit, kur Bechtel – Enka e gjeti një shpellë shumë vjetër, një depo me armatim ilir, e ndaloi punën, i largoi punëtorët, e zbrazi shpellën dhe qeveria e Shqipërisë as që e shprehu as më voglin reagim. Dhe kështu kjo mbetet vetëm si përrallë e humbur.
Pra, ndoshta është “kysmet” që të humbim vlerat tona kombëtare, dhe të mbesim si mbetje të një Perandorie. Mos o Zot!
Gjakovë, 11.03.21
