Në një konferencë shtypi, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, tha se Finlanda dhe Suedia do të mirëpriteshin në NATO nëse do të aplikonin për t’u anëtarësuar, në atë që do të ishte një goditje e madhe për Rusinë në mes të pushtimit të lëkundur të Ukrainës nga Vladimir Putin. Stoltenberg u shpreh se aleanca prej 30 anëtarësh do të punonte për të kapërcyer ‘shqetësimet e sigurisë’ midis vendeve që aplikojnë për t’u anëtarësuar dhe që do të ratifikohen – mes frikës se Rusia do të hakmerret.
Stoltenberg gjithashtu foli pasi kryeministrja e Finlandës, Sanna Marin tha se vendi i saj mund të merrte një vendim për t’u bashkuar me aleancën brenda javësh dhe sondazhet në Suedi gjithashtu treguan se shumica e njerëzve mbështesin anëtarësimin. Finlanda, e cila luftoi një konflikt të shkurtër, por të përgjakshëm me sovjetikët në fillimin e Luftës së Dytë Botërore, ka qenë zyrtarisht neutrale që nga nënshkrimi i një pakti në 1948. Si pjesë e paktit, Finlanda ra dakord të mos bashkohej kurrë me një aleancë ushtarake të parë si armiqësore ndaj Rusisë, të mos lejonte kurrë që territori i saj të përdoret për një sulm kundër Rusisë dhe të mbajë një forcë të armatosur vetëm për qëllime vetëmbrojtjeje.
Në këmbim, vendit – i cili ndan një kufi 830 milje me Rusinë – iu dha garanci nga Moska se nuk do të sulmohej. Por, pas pushtimit të Ukrainës nga Putin, të cilës i ishin dhënë gjithashtu garanci sigurie në këmbim të heqjes dorë nga armët bërthamore sovjetike në territorin e saj, zonja Marin tha se vendi i saj duhet të rimendojë politikën e tij të jashtme.
“Ne duhet të vlerësojmë si efektet afatshkurtra ashtu edhe ato afatgjata. Në të njëjtën kohë, ne duhet të kemi parasysh qëllimin tonë: garantimin e sigurisë së Finlandës dhe finlandezëve në të gjitha situatat”, tha ajo.
Ministri i Jashtëm Pekka Haavisto tha se veprimet e Rusisë në Ukrainë kanë “ndryshuar totalisht peizazhin e sigurisë në Finlandë” dhe shtoi se Finlanda duhet të përgatitet për “skenarët më negativë ushtarakë”.
Ndërkohë, sondazhet në Suedi, e cila gjithashtu ka një marrëveshje afatgjatë neutraliteti me Rusinë, tregojnë se 60 për qind e njerëzve tani favorizojnë anëtarësimin në NATO nëse Finlanda e bën këtë.
Ai vjen pas një sërë lëvizjesh kërcënuese nga ushtria ruse gjatë ditëve të para të luftës në Ukrainë, duke përfshirë katër avionë luftarakë që shkelën hapësirën ajrore të vendit mbi ishullin strategjik Gotland në Detin Baltik.
Stokholmi që atëherë ka zbuluar se dy nga avionët mbanin bomba bërthamore.
“Finlanda dhe Suedia po marrin paralajmërime të shpeshta nga Rusia”, tha Chiara Ruffa, profesoreshë e asociuar në studimet e luftës në Universitetin Suedez të Mbrojtjes, për FRANCE 24 muajin e kaluar.
“Askush nuk beson me të vërtetë se një sulm është i afërt, por është bërë shumë e qartë se ne do të duhet të përgatitemi për atë eventualitet,” shtoi ajo.
Rusia ka paralajmëruar më parë për ‘pasoja të rënda ushtarake dhe politike’ nëse Finlanda ose Suedia i bashkohen aleancës.
Sergei Belyayev, drejtori i Departamentit të Dytë Evropian në Ministrinë e Jashtme ruse, tha se lëvizjet për t’u bërë pjesë e NATO-s do ta detyronin Moskën të ‘rishikojë të gjithë gamën e marrëdhënieve me këto vende dhe të marrë masa hakmarrëse’.
Si Finlanda ashtu edhe Suedia janë afruar më shumë me NATO-n vitet e fundit pasi Rusia është bërë më luftarake me fqinjët e saj dhe në mars nxori një brigadë të përbashkët si pjesë e një stërvitjeje stërvitore në Norvegji, pavarësisht se nuk ishte anëtare e aleancës.
Stërvitja ishte planifikuar prej kohësh, por pushtimi rus i Ukrainës më 24 shkurt i shtoi intensitetin lojës së luftës.
“Ne do të ishim mjaft naivë të mos pranonim se ekziston një kërcënim,” tha majori suedez Stefan Nordstrom për Reuters.
“Situata e sigurisë në të gjithë Evropën ka ndryshuar dhe ne duhet ta pranojmë këtë dhe ne duhet të përshtatemi.”
Stoltenberg njoftoi në fillim të marsit se NATO tani po ndan të gjitha informacionet mbi luftën në Ukrainë me Suedinë dhe Finlandën.
Të dy vendet marrin pjesë rregullisht në takimet e NATO-s. Në stërvitjet në Norvegji, Stoltenberg tha se “asnjë vend tjetër në botë” nuk është partner më i ngushtë.
Por ai vuri në dukje një ndryshim të rëndësishëm: ‘Garancitë absolute të sigurisë që ne ofrojmë për aleatët e NATO-s, janë vetëm për aleatët e NATO-s.’
Si joanëtare, popullsia e kombinuar prej 16 milionësh e Finlandës dhe Suedisë nuk kanë mbrojtjen e garancisë së NATO-s se një sulm ndaj një aleati është një sulm ndaj të gjithëve.
Stoltenberg ka thënë se do të ishte e mundur që Finlanda dhe Suedia të lejohen “shumë shpejt”.
NATO nuk ka komentuar se çfarë do të ishte një proces i shpejtë; Një zëdhënës i Departamentit të Mbrojtjes së SHBA tha se çdo vendim do të merret nga vetë vendet, por pranimi i tyre do të duhet të miratohet nga të 30 aleatët.
“Presidenti Putin dëshiron më pak NATO në kufijtë e Rusisë”, tha Stoltenberg në janar, duke iu referuar gjithashtu më shumë trupave aleate në Evropën Juglindore, Poloni dhe Baltik. “Por ai po merr më shumë NATO.”
