Presidenti bjellorus Alexander Lukashenko liroi 123 të burgosur të shtunën, përfshirë laureatin e Çmimit Nobel për Paqen Ales Bialiatski dhe udhëheqësen e opozitës Maria Kaleshnikova, pas dy ditësh bisedimesh me një të dërguar të Presidentit Donald Trump. Në këmbim, SHBA-të ranë dakord të heqin sanksionet mbi potasin bjellorus, një përbërës kyç i plehrave dhe ish-shteti sovjetik është një prodhues kryesor global.
Lirimi i të burgosurve ishte deri tani më i madhi nga Lukashenko që kur administrata Trump filloi bisedimet këtë vit me udhëheqësin veteran autoritar, një aleat të ngushtë të Presidentit rus Vladimir Putin. Qeveritë perëndimore e kishin shmangur më parë atë për shkak të shtypjes së tij ndaj disidentëve dhe mbështetjes për luftën e Rusisë në Ukrainë.
Bialiatski, bashkëfitues i Çmimit Nobel për Paqen 2022, është një aktivist i të drejtave të njeriut që luftoi për vite me radhë për të burgosurit politikë përpara se të bëhej vetë një i tillë. Ai kishte qenë në burg që nga korriku i vitit 2021. Gjithashtu u liruan Maria Kaleshnikova, një udhëheqëse e protestave masive kundër Lukashenkos në vitin 2020, dhe Viktor Babaryka, i cili u arrestua atë vit ndërsa përgatitej të kandidonte kundër presidentit në zgjedhje.
Zyrtarët amerikanë i thanë Reuters se bashkëpunimi me Lukashenkon është pjesë e një përpjekjeje për t’u distancuar nga ndikimi i Putinit, të paktën deri në një farë mase, një përpjekje që opozita bjelloruse deri më tani e ka parë me skepticizëm ekstrem. I dërguari i Trump, John Cole, u kishte thënë më parë gazetarëve në Minsk: Në përputhje me udhëzimet e Presidentit Trump, ne, Shtetet e Bashkuara, do të heqim sanksionet mbi kaliumin.
SHBA-të dhe Bashkimi Evropian vendosën sanksione të gjera ndaj Bjellorusisë pasi Minsku nisi një shtypje të dhunshme ndaj protestuesve pas zgjedhjeve të diskutueshme të vitit 2020, duke burgosur pothuajse të gjithë kundërshtarët e Lukashenkos që nuk ikën jashtë vendit. Pesë ukrainas janë midis të burgosurve të liruar nga Bjellorusia, pasi u arrit sot një marrëveshje e ndërmjetësuar nga SHBA-ja, tha Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, duke shprehur mirënjohje ndaj Uashingtonit për ndihmën e tij në sigurimin e lirimit të tyre.
“Falë rolit aktiv të Shteteve të Bashkuara dhe bashkëpunimit të shërbimeve tona të inteligjencës, rreth 100 persona, përfshirë pesë ukrainas, janë liruar tani”, shkroi Zelensky në platformën e mesazheve Telegram.
Presidenti ukrainas tha se kishte udhëzuar shërbimet e inteligjencës së vendit të tij që të prioritizonin arritjen e një marrëveshjeje për një lirim të ri të të burgosurve të luftës ukrainas të mbajtur në Rusi para Vitit të Ri. Rusia dhe Ukraina kanë kryer shkëmbime të rregullta të të burgosurve që nga fillimi i pushtimit rus në vitin 2022. Sanksionet u shtrënguan pasi Lukashenko lejoi që Bjellorusia të shërbente si bazë për pushtimin rus të Ukrainës në vitin 2022.
