COVID-19 nuk është e vetmja arsyeje përse Kina po dëshmon lëkundjet më të forta qysh prej protestave më të egra anti-qeveritare në sheshin Tiananmen.
Tanket në rrugët kineze kanë nxitur frikën e përsëritjes së skenave të dhunshme të vitit 1989, kur qeveria kineze mposhti me dhunë protestat qytetare, duke lënë qindra të vrarë, përfshi dhjetëra studentë.
Këtë herë, masat anti-COVID janë kthyer në shkaktarët kryesorë të protestave masive në vend, edhe pse ato nuk janë të vetmet. Qysh prej gushtit, protestat kanë përfshirë Kinën, por jo për arsyeje të COVID-19, por për shkak të një fenomeni të njohur si ‘bank run’.
Bank run
‘Bank run’ është një fenomen i cili ndodh kur për shkak të frikës se p.sh. një valutë apo aksion do të humbasë vlerë, klientët drejtohen me shpejtësi drejt bankave apo bankomateve për të tërhequr paratë nga llogaria e tyre, duke bërë që shumë shpesh kursimet e tyre të bllokohen – kjo sepse një përqindje shumë e vogël e fondeve të poseiduara nga bankat janë para të thata, ndërsa pjesa më e madhe gjendet në formë likuide, si borxhet apo kreditë.
Por pse po ndodh ky fenomen në Kinë?
Qindra vetë u arrestuan në Kinë gjatë verës në përpjekje për të mposhtur protestat në skandalin bankar gjatë të cilit qindra mijëra depozitues kinezë humbën shumë nga kursimet e tyre.
Që nga prilli, katër bankat kryesore në një nga provincat më të mëdha kineze të Henan kanë ngrirë depozita me vlerë miliona dollarë, duke shkaktuar panik tek mbi qindra mijëra klientë në një ekonomi tashmë të goditur nga bllokimet e Covid-19.
Depozituesit në këto banka ishin joshur me premtime për kthime vjetore deri në 18%.
Ky fenomen është bërë gjithnjë e më i shpeshtë vitet e fundit dhe shumë institucione financiare në Kinë janë akuzuar për parregullsi dhe korrupsion.
Ekspertët gjithashtu shqetësohen se kjo mund të jetë vetëm një simptomë e një problemi shumë më të madh financiar, të shkaktuar nga kriza e kredive hipotekare dhe rritja e kredive të këqija në Kinë. Kjo pasi, shumë analistë mendojnë se bankierët kinezë po rrezikojnë të rikrijojnë flluskën e krizës financiare të vitit 2008 në Wall Street, SHBA, ku qindra mijëra amerikanëve me një historik jo të mirë financiar dhe rroga të ulëta, prej vitesh iu ishte dhënë kredi për të blerë shtëpi nga agjentë bankarë të cilët e dinin mirë se ata nuk do t’i përballonin dot shpenzimet.
Kjo krijoi flluskën që çoi në falimentimin e qindra institucioneve financiare në SHBA, të cilat sigurisht u shpëtuan nga shteti, edhe pse qindra mijëra qytetarë amerikanë i humbën shtëpitë e tyre.
Rreth një e katërta e totalit të aseteve në sistemin bankar të Kinës mbahen nga rreth 4,000 huadhënës të vegjël, të cilët shpesh kanë struktura jo transparente pronësie dhe qeverisjeje dhe janë më të prekshëm ndaj korrupsionit dhe ngadalësimit ekonomik.
Pandemia
Dhe përveç të gjithë kësaj, ekonomia kineze po përballet me masa të reja drakoniane nga frika e përhapjes së një tjetër vale të COVID-19, gjë që po shqetëson ekspertët ekonomik në të gjithë botën.
35 kompanitë më të mëdha që prodhojnë teste Covid-19 grumbulluan rreth 150 miliardë juanë (21 miliardë dollarë) të ardhura në gjysmën e parë të 2022, duke krijuar një gjeneratë të re miliarderësh ‘pandemikë’.
Por jashtë kompleksit Covid-industrial të Kinës, ekonomia po vuan.
Bllokimet dhe kufizimet e rënda në lëvizje kanë penguar besimin e konsumatorëve dhe rritjen ekonomike.
Gjatë dy javëve të fundit ato kanë frymëzuar protesta në të gjithë vendin, me tensione që u përshkallëzuan gjatë fundjavës.
Të rinjtë kanë vazhduar protestat në rrugët e Shanghait dhe qyteteve të tjera, por censura e thellë e qeverisë kineze po e bën gjithnjë e më të pamundur të kuptohet situata reale me të cilën po përballen qytetarët kinezë.
