Në ditët e para të Luftës së Ftohtë, CIA urdhëroi krijimin e një programi sekret që synonte të gjente mënyra për të kontrolluar mendjen. Ata financuan një ushtri institucionesh psikiatrike në të gjithë Shtetet e Bashkuara dhe Kanada për të kryer eksperimente mbi pacientët që përdorin droga psikedelike, privim ndijor, trajtim elektroshok dhe shumë gjëra të tjera.
Programi njihej me emrin e tij të koduar, tashmë famëkeq: MK-Ultra. MK-ULTRA, e cila funksionoi nga vitet 1950 deri në fillim të viteve ’60, u krijua dhe drejtohej nga një kimist i quajtur Sidney Gottlieb. Gazetari Stephen Kinzer, i cili kaloi disa vite duke hetuar programin, e quan operacionin “kërkimin më të detajuar në histori për teknikat e kontrollit të mendjes”.
Disa nga eksperimentet e Gottlieb u financuan në mënyrë të fshehtë në universitete dhe qendra kërkimore, thotë Kinzer, ndërsa të tjerat u kryen në burgjet amerikane dhe në qendrat e paraburgimit në Japoni, Gjermani dhe Filipine. Shumë nga subjektet e tij të padashur duruan tortura psikologjike duke filluar nga elektroshoku deri në doza të larta të LSD-së, sipas hulumtimit të Kinzer.
“Gottlieb donte të krijonte një mënyrë për të kapur kontrollin e mendjeve të njerëzve dhe ai e kuptoi se ishte një proces me dy pjesë,” thotë Kinzer. “Së pari, duhej të largoje mendjen ekzistuese. Së dyti, duhej të gjeje një mënyrë për të futur një mendje të re në atë boshllëk. Në numrin dy nuk pati shumë sukses, por u bë shumë punë për numrin një.”
Kinzer tha se natyra tepër sekrete e punës së Gottlieb e bëri të pamundur matjen e kostos njerëzore të eksperimenteve të tij. “Ne nuk e dimë sa njerëz vdiqën, por një numër i madh vdiqën dhe shumë jetë u shkatërruan përgjithmonë,” thotë ai. Në fund të fundit, Gottlieb arriti në përfundimin se kontrolli i mendjes nuk ishte i mundur. Pas mbylljes së MK-ULTRA, ai vazhdoi të drejtonte një program të CIA-s që krijonte helme dhe pajisje të teknologjisë së lartë për të përdorur spiunët.
